Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

Ἔ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

Ὁ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

Ἢ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web a[nttp: //books . google. con/]

CS529-l 03

HARVARD COLLEGE LIBRARY

FROM THE BEQUEST OF JAMES WALKER (Class of 1814) President of Harvard College

* Preference being given to works in the Intellectoal and Moral Sciences"

PATRO LOGLE

, CURSUS COMPLETUS

SIVE

. BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS, PATRUM, DOCTORUM NRUPTORUMQUS ECCLESIASTICORUM

AB /EVO APOSTOLICO AD INNOCENTI III TEMPORA

FLOBUEBUNT ;

RECUSIO CHRONOLOGICA

OMNIUM-QU/E EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICAE TRADITIONIS PER DUODECIM PRIORA *- ECCLESLE S/ECULA,

JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMA8, INTER 8E CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANCSCRIPTI8 COLLATAS, PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA ; DISSERTATIONIBUS, CONMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUJE TRIBUS NOVISSIMIS SJACULIS DEBENTUR ABSOLUTAS . DETECTIS, AUCTA ; INDICIBUS l'ARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SITE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM l'AGINARUM MARGUNEN SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ; OPERIBUS CUM DUBIIS TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ; DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO RIPTUR/E SACR/E, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM .QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTURA TEXTUS COMMENTATI SINT. EDJTIO ACCURATISSIMA , CETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA , 8I PERPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAS . CHARTJE QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO OPERIS DECURSU CONSTANTER SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR.EBERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, HETHODICA ET CHRONOLOGICA, S$EXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HiC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES /ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES PRIMA,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIA LATINA A TERTULLIANO AD GREGORIUM MÁGNUM.

S(ccutante. 5.239. 90tigne, BIBLIOTHECIEE CLERI UNIVERSE, SIVE

CURSUUM COMPLRTORUM IN 8INGULOS SCIENTI/E ECCLESIASTICAE RAMOS EDITORE.

PATROLOGIE TOMUS LXXIII. VITJE PATRUM, sive, HISTORLE EREMITICE LIBRI DECEM.

TOMUS PRIOR.

"ANISIIS, VENIT APUD EDITOREM, IN ViA DICTA. D'AMROISE, PROPE PORTAM VULGO D'ENFER NOMINATAM, SFU PETIT-MONTROUGR.

1849

LESESTRE METALET

Hanc chorographiam, quam ipse Vallarsius sue Rufini operum editioni inseruerat, noverit lector, tomo XXI non minus ac praesenti esse referendam.

APPENDIX

AD MONUMENTA SEX PRIORUM ECCLESLE SECULORUM.

VITE PATRUM

SIVE

HISTORLE EREMITICAJE LIBRI DECEM

AUCTORIBUS SUIS RT NMITORÀ PRISTINO RESTITUTI AC NOTATIONXIBUS ILLUSTRATI, OPERA ET STUDIO HERIBERTI BOSWEYDI, ULTRAJECTINI R SOCIETATE JESU THEOLOGI.

ACCEDIT

ONOMASTICON RHRUM KT VERBORUM DIFFICILIORUM, CUM MULTIPLICI INDICE, ETIAM CONCIONATORIO.

£€DiTIO NÉMORATISSIMA QUA. ANTUERPLE PRODIIT, ANNO DOMINI MDCXXVI, EX OFFICIA PLANTINIANA, NUNC AUTEM ACCURATIOR REVIYISCIT,

NOVISSIME CORRIGENTE ET RECENSENTE

J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEGIE GLERI UNIUBRSJ, SIVE CUMSUUM GOMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIAE ECCLESIASTICAE RAMOS EDITORK.

TOMUS PRIOR.

PRIX : 7 FRANCS.

v

3 PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

IN VIA DICTA D'AMBOISE, PROPE PORTAM VULGO D'ENFER NOMINATAM, $EU PRTIT-MONTROUGE.

1849

BENALET.

Ex typis MIGNE, au Petit- Montronge.

MONI ITUM.

Seriei. Patrum. qu& a Tertulliano αὐ Gregorium. Magnum | extenditur quas: coronidem. imponimus Vitas Patrum. Hosweydi , opus videlicet. omnium votis exoptatum, laudibus commendatum. Nec a nostro proposito nobis aberrare videmur , dum sex priorum seculorum monumentis hanc. Vitarum collectionem M Mp quarum auctores [orte omnes ad illam temporis periodum , satis multi ad Patrologiam Latinam pertinent : qui Grace scripserunt nonnisi sub. antiquissime interpretationis larva se nunc Leclori studioso oferentibus, el quasi jus latinitatis αὐ hac speciali forma mutuatis, donec ipsos, in serie Greca, suis. locis legere liceat, propriam linguam loquentes recentiorique interpretatione donalos. M.

D——á—A MÀ ——— à—À

e

AD ANTONIUM DE WINGHE 9 ABBATEM LJETIENSEM ORDINIS SANCTI BENEDICTI

ET RELIGIOSUM EJUS CCGTUM ,

Ἰδετιετιὶ ostoepbt proemtum. πε

Annus jam agiuur quartus, ex quo. mihi provinciam hanc, admodum reverendissime Domine, Vitas Patrum fecognoscendi imposuisti, omnem operam qua a libris qua a sumptibus, ut olim Evagrius in Syrie eremo Vitas sanciorum Patrum non minus calamo quam vita exprimenti Hieronymo, identidem spondons. Exstimulabat te copiosus, quem ex hoc libro cujusque religiosum animum consequi posse censebas, [ructus. Ego primum detre- clare, causari quod. alio opere distinerer, suggerere 46 Baronii legendis reliquiis, quem sciebam eo olim animo fuisse, ut eam ornaret provinciam ; ideoque Roma inquirendum esse, si qua [orte ornamenta reliquerit.

Primo igitur quoque tempore Romam cogitans, per. illustrem el reverendissimum admodum dominum Moro .. natum sancti Michaelis in Gallia abbatem, etiam illustrissimi cardinalis Perronii accedentibus auspiciis, a Ba- . ronianorum siudiorum consciis inquiris, si quid subsidii ad hanc rem presiantissimus Annalium scriptor reli- querit. Responsum vero hoc Roma accipitur (Epistol. Rom. ad eardin. Perron.) : « Verum quidem est, ad instan- tiam multorum piorum fratrum (nisse animum | illusirissimo cardinali Baronio S. M. amplificare εἰ scribere in librum Vitas Patrum, quod et promisit in aliquibus suis libris; sed huc usque operi tón adhibuerat manum, quía aiudia sua alio direzit.|Preceperat quidem in eum finem procuratori ordinis Cassinensis, ui scriberet ad duo vel tria principalia monasteria sui ordinis, et inquireret an haberi possent libri impressi vel manuscripti, qui tangerent hanc materiam ; et si bene memini, etiam illustrissimo cardinali Sappate supplicavit, ut in Hispaniam scriberet pro simili inquisitione. Et existimabat aliquid se etiam reperturum in bibliotheca Vaticana ; sed praeventus morte exsequi non potuit. pium suum desiderium, Domi non inveni nisi unum. librem Vitas Patrum, impressum Luq- duni anno 4522, tam. mendosum wt viz. possit intelligi. Hec causa est. cur illustrissime Dominotioni vestre ne- queam satisfacere, sicut ipsa cupil, et sicut ego libenter et cum. omni. reverentia facerem, si mihi esset integr unm. Si quis sit qui manum adhibere velit. huic operi, et operam suam impendere ul per[eotum reddat hoc Opus, rem prautabit gratissimam Deo optimo maximo et ultilissimam omnibus religiosis volentibus pie vivere. »

Hoc habito responso, cum viderem hanc provinciam mihi integram. reliclam, quam a. me adornari optabas , ownibus aliis studiis sepositis, in unam hanc rem incubui. Et quidem tria. mihi potissimum in hac recognitione praestanda esse. sentiebam.

Primo, ut quoniam ab auctoribus omnis libris auctoritas, in eos non per([unctorie inquirerem. Quod. qua curd prastiterim, tum manuductione librorum scriptorum, tum historig vari monitu, docebunt proxime sequentia prolegomena.

Secundo, ut textus prodiret genuinus, nullis interspersus glossemalis, nullo subdititio adornatus fuco. Nempe ramenta auri e venis auis. sinceriora exeunt, quam a [ornace aurificis mistione nescio qua subinde adulterata; Quam in tem manuscriptos undique Codices non e Belgio tantum, sed etiam ex Germania evocavi, quorum cata- logum prolegomeno 24 reperies. (Quasivi et editiones quas nancisci potui vetustissimas ; imo me prope onmes, sew recentiores seu velusias nactum esse vix dubitem. asserere. Cerle od xix diversa. exemplaria indagavi et. inspexi, que locis el annis assignatis prolegomenon 11 suggeret. His fretus. subsidiis manuscripta cum impressis impri mis comparavi, uunc manuscripta cum manuscriptis, nunc impressa cum impressis quoque committens.

Tertio, ut sicubi verbum aliquod. difficile occurreret, sicubi ritus aliquis rarior dubium teneret lectorem, sicubi kistoria perplexa sensum turbaret, difficultatem explicatione tollerem, raritatem similium adductione notiorem fa-

PATROL, LXXIII. 1

E o — » 2.4. »

44 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. 44 ceret, porplegitaiom | eollatia inter se. hisloricia evolverem, omnibus. denique locis tenebrosis, quantum mibi de- |

mestica suggerebat facula, lucem. inferrem.

Quia vero memineram Baronium hisce Ratrum Vitis jam olim bono voluisse (Baron. Notat. in Martyr. Roman. 47 Jan.), quidquid ex ejus scriptis ad hag Vitas illustrgndas colligere polui, uis locis ojus verbis dedi, el vel eo nomine libuit magno viro parentare,

Habes, admodum reverendissime domine prelate, instituti mei rationem, habes Vitas Patrum lan(fopere de- sideratas. Quas tibi (uoque celui jmpulabit posteritas, quod favore sumptuque vestro, veste nunc prodeant cultiore. |

Sed nullasne solemni prefatorum: more, laudum tibj tuoque cetui licebit hic. laureas lexere? Non permitti; Deo domesticoque sat gloriosus teste. Sustinere igitur me calamum a tuis (worumque laudibus jubes, « ne a[fe- clus, inquis, tuus erga. nos (transferat te. supra rei verilalem (Epist. Abbatis Winghii ad Herib.). » Ego vero, etel de affectu tostarl possim, nihi! me extra verum de te tuisque sentire, ne tamen in limine, quod aiunt, ad in- obedientie lubricum offendany, jussia poreo,

Nihil dicam de religionis quo flagras studio , nihil de paupertatis quo gaudes amore, nihil de pietatis quo in Deum exastuas ardore, nihil de preclaro tuorum regimine, quibus non verbig magis quam exemplo preis; nihil denique (de quo tamen ego copiosissime loqui, tu libentissime audire posses) de singulari tuo in minimam societatem nostram affectu , quem animus tunicaque non minus nostratem, quam religiosa regule discretione pre cipug observantia (Greg. 1. n Dial., e. 50), et maforte Benediciinum facit. Nihil igitur. de tuis laudibus dicam, quod hec laudum flabella semper flagella existimasti.

Sed nec te pro nura gonyenirg Üqobit, religiose eqtus Lentiensig, qui digeipliug ves(rq ropramiatis nobis Ta- bennam. Pashomil, Ammonis Nitriam, Macurii Scelen? (uos enim. non una Laetitia virtutum manipulos exhi- buit sub Blosio ? quibus non charitatis pyropis exsplenduit sub Doulletio? quo non e[fulsit. religionis decore sub Le Francquio? Quisquis profecto Vitas Patrum leget, dum /Egypti perambulans solitudines, Paulos, Anto- nios, Paphautios lusisat ; dum Palastina deserta. porvadens, Hilarionas, Hesychos, Kpiphanios invisi ; dum Syria vupss antraque. perrepians, Epkramos, Aphraaies, jJulianos visilal ; is Leiiam ooulia, Latiam anime, Latiam adoret vestigiis. lbi magnorum illorum virorum irailatores, quorum eara in veligiosorum animis vigel memoria, abbates inveniel, Quibus na Winghium non. minus virtulum quam dignilalia suocessorem accenseawm, ejus non patitur modesiia. (Quare ewm posteris, non. auapoctis mariyorum oansoribus , (audandum relinquo.

Fruere interea, admodum reverendissime domine preleie, cum veligioso (uo ciu hoe sumptibus tuis elimato da Vitis Patrum tomo. Cui si allor quandoque tomus aesedol, qui omnia Patrum oanglioa acripia umo velut fasce comprehendat, haberes quidquid ad valerum ascesim vegniri possit, Que ouim hic libor ad mores. afformandos exemplis praeit, alior docendo manudueeret, Sed. quia "πέραν memini ^ GCospie ὁπδὺδ FAQRRE ET DOCHRE (Act. 1), hic wune factorum liber pracurrat.

Quod si soliie [γον studia mea perrexeris prosequi, et eaerc hielorim amantes a auis einguli provincéia Sano clerum Vitas pergant submittere, dabe operam «t ille quoque simili modo vacensite aubsequantur.

3:o»a 9Ol(ocutfo.

Hec votq mea erant anno 1615, quando ex umbra ad solem ayapiciis vestris Vite Patrum typis Moretianis pro- dibent, Et jam sanctorum reliquorum Historie me accingebam, cum ecce tibi prodiit nonnemo Ecclesie hostis, cui necessario occurrendum fuit. Relictia igitur sanctorum armariis ad sancitorum armamentaria me converti.

Εἰ posi tres debellatos hostes, post Historiam Ecclesiasticam et nonnulla alia patrie data, cum jam Vitas San- ctorum in manus resumerem, et Januarjus pluteum premeret, ut ad prelum adornaretur, interpellor ab accura- tissimo typographo mihique amicissimo Balthasare Moreto, qui asserebat Vitas. Patrum posci, identidemque reposci. Hvic igitur operi rursus me impendi, ei hos astivos menses correctioni et. editioni dedi, adjutus singu- laribus tiis observationibus , bonarum spongiarum plenis.

(γαίας porro nunc, uli olim, has veterum Patrum melotas denuo expumicatas, in piorum auctorum domesticum tuum cimiliarchium venturas, apem facit certam preclara. illa tua. sedulitas, quam. in elucidando et ornaudo Blosio, parente Letiensium optimo, non laboribus, non sumptibus parcens adhibes, donec tandem nova amictis synthesi post hasce Vitag, his ipsis D. Moreti amici tui typis, publico animarum bong, in [cem veniat. Quod «t cito fiat, omnes νουξριμᾷ. — Interea, admodum reverendissime damine, redit ad te (wamque Letieusium coronam, qua marito gloriari potes, liher hic laborque denuo desudatua; qui priscus, qui novus (uua est totus, tuus are libraque, mancupio (uut, Tantum oro atque obtestor, ut precibus apud Deum optimum maximum quibus vales, velis obtinere, μ hac MQU« antiqua editio, ad gmulandgm sanctorum. Patrum virtutem in omni religioso (etu, toto orbe teyrarum (ecundior apparere. pospit.

IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI.

Begevolo lectorj salgtem,

)] Ne affendare, lector, si eiylus Suiandaque rudier, si phrasis ocenrrat in Vitis Petrum δ vesbis seniorum ipcepoptior ; regn ipsam appepde, nos verha; fructum lege, mon folia; flerem earpe, ne velauicos. desidera P*ppes, Praeclare magna Keelepgia lumina, senptus Bieronymus : « In loquendo simplicitatens exeusabit same eupeonim magnipido (Hieron. , epist, 401, ad. Pammach.). Benctus Augustinus : « Bonorum iugeniorum in- signig est igdoles, in vorhio vesups emere, non verha, Quid enim prodest clayis aneaa, si aperire quod volue ie non pojest ? 25} quid obest ligneo, ei bee potest, quando nihil querimus, misi petere quod elausum est (Augttin., lib. iv de Doctrina Christ., cap. 14) ? » Qnibus egregie socsinit illustriasinos esrdinalis Baronius c « Sicyt.effossum informe eurum et rude eo charius esse solot, quod nihil videatur alterius retelli hahere eogumistomp, [Ὁ egregia monumenta eus ipsius velustate atque simplicitate inisantia , quibus res potius quam verbs i in prelio esse solent, gratiora plane erunt aique jucundiora quovis soripte reaentiovis auctoris, quibus- «nnque elgquentis pbaleris exerna&o. Quidquid enim obducitur feeo atque pigmentis, suspeetum redditur , pulebriorque éniiesg)i ipsa sua puritate simplicitad, quee qued mentiri noseiat, omne quamvis t ed ornatum compositum velamenium sbhorgos (Dovomius, iom 111, anto 386). »

Ego yero ita meenm ratocingri soleo : Qui μα jegent, vel ia Latinitatis adyia penetrarunt, val ento La» pimtajjs poris eamnum [n] exercentur οἱ guapireot, prioribus non oberit stylus minus Latinus, cum ipei domi suppetat, unde Latiniprem depromagt ; goetariores hic incunabula sua quandoque reperiapt, pes ipei lingua sinus prompti erubegaent ad tertiata et velut offensentis lingue fragmine dimidiata verbe, Equidem solidum aurum, Jicet terrglepta obdnetug (69, caryoticig vilium Kalendarum stranis semper pratuli; ve» Dusiis quidem spacio, fronteque divitias mentisnlibus, sed tenui amen tantum anri Ulitis sspergipe, et hoc fuco damestieam tegentbus peupertsiom.

Ne mjrege quaque, lector, Vitas Patrum totíos cusas , rqcusas, et per tot doolorum virorum iransipe ma- BA, D66 Aitori jamen suo pristine hactenus redditas. God enim coosidareri opto, quod monat diga Aus guelinus, nempe puipas, « tenquam minuscularii veetigalium eendnelores, vel tanquam opifices ja. vigo a gentario, ubi φημ vasculum, ut paríectum egest, per nullos eriiieeg irangit, cun ah uno perfecto perlici possi, Sed aliter non pplatum est operantium malttudini coneglepdum, nisi ut. sjagulae arlié paries cito ae faeile Qiscerent Singuli, pe emnes in arte uaa terde et diJlcie cogereniup esse períeci (Auq., lib. vi) de Cisüalg Dei, cap 4). »

lta plerumque even in libris recensepdis. Non ab uno sliquo, non a dqobyus, διρᾷ ἃ pluribus smpe nes una perficiiur ; «um hic in apliquariorum prestapijem inquiri, ἃ, typogrepborum casiget vilia; ide ordinis ef rerum majorem ralionem b»bel, iie historie. ita multorum collaje manu, prout quemque genius dacit, pro- dit tandem aliquid »ecuratum. ,

Quod μι de editiove bat spondere nen audeam, italeciorem iavitare nea vereor, ui editionem banc oam alijs-editionihus conferat, οἱ arbiter sedeat epori a singulis prastitar.

Que mihi subsidia fueriot, tam a libris tes., tem ab Editis, quid alii queque prastiterint, qe ante me hae deeurrere orbite, edisseram ordine, οἱ prius de horum librorum inseripone , aueteribus, iaterpretibus, au- etoritete (que solemnia fere prambula eunt) non omnino perfunetorie disseruero.

--«--- ———— —— —— MÀ—— M PROLEGOMENON PRIMUM. A 2. Gennadius, de illus, Ecclesip Scriptor,, δῶρ.

Qua horum librorung imseriplio, 1, in Evagrio monseho : « Cujus etiam liber, gni auj- tulatur Vite Patrum, velut continentissimi ef erudi- tissimi viri mentionem facit. » Et cap. 41, de Petre- nio Bononiensi episcopo : « Scripsisse putar Vitas Patrum monachorum Agypti. »

5. Paschasius S. R. E. diacogug prologo suo in librum, quem de Viljs Patrum rogatu Martini Da- miensis abbatis Lajjnitati denavit: s Vijas Patrum sanctorum, Graecorum (ut csetera) facundia studiose conscriptas, jussus a te, sanctissime Pater, in Lati- ΒΜ) transferre sermonem. »

[ju] Dico prime, nt nuoe paseio, ita jam slim libri hi, (vel certe oorum pars) inaeripti fuere : Vita Potrum.

1. Gelasius popa, ie cencilie anno Christi 464 eum Lxx episcopis Remus habiio delecium babuit eccle- siasücornm librorum, decretumque esndidit , qued hebetur ia deerció Gratiani diei ἐξ, cap. Sangio Romena Eceltsis, io quo isj& hahet: Vites Pourum, Paul, Antonii, Hilerionie, οἱ ompium cremilasun, qnas tamen wir hastps scripsit Hiaroopdb, com emi henogo amseipitati, 4... .

εὐ mant e

45 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. (6 4. Cassiodorus insit. divin. leot. cap. 52: « Vitas A mentione ia hisce libris. Apud Rufünem, Iib. m Vi-

Patrum, confessiones fidelium, passiones martyrum legite constanter; quas inter alia in epistola Hiero- nymi ad Chromatium et Heliodorum proculdubio reperitis, qui per totuui orbem terrarum floruere, ut sancta imitatio vos provocans, ad coelestia regna perducat. »'

9. Sanctus Benedictus in regula sua, cap. 42: * Monachi omni tempore, sive jejunii sive prandii fuerit, mox ut surrexerint a cena, sedeant omnes jn unum, et legat unus Collationes vel Vitas Patrum, aut certe aliquid quod sedificet audientes. - 6. Gregorius Turonensis, lib. 1 de Vita Patrum sui seculi, in Leobardo recluso , cap. 12, cui tenta- tio cellulam relinquendi incesserat : « Ego vero

tarum Patrum, num, 150 : « Quod verbum antequam

Qquiescam, sero ex cordis mei recenseo veritate. »

Apud Pelagium, libro v Vitarum Patrum, libello im, n. 2 : « Dic mihi aliquod verbum. » Et n. 9: « Ro- gabant autem eum senes, ut faceret verbum ad íra- tres. » Et num. 24 : « Abba, dic mihi aliquod ver- bum. » Et libello v, n. 15: « Ostende cbaritatem, abba, et dic mihi verbum. » Et num. 32: « Audivi enim quia dixerit abbas Psstor, sed et alii fratres hoc verbum. » Libello vi, num. 5: « Dicens quodati verbo, quod memorie dignum est commenderi. » Num. 12 : « Dic mihi upum verbum. » Et apud Joannem, libro γι Vitarum Patrum, libello Π|, n. 4: « Dic fratribus verbum adifieationis, pater. » Et alibi

suspirans non minimo dolore increpere bominem B passim. .

capi, asserens diaboli esse calliditatem librosque ei, et Vitas Patrum, ac institutionem monachorum, vel quales qui recluduntur esse debeant, vel cum queli

cautela monachos vivere oporteat, abscedens ab eo -

direxi. Quibus relectis non solum cogitationem pra- vam a se discussit, verum etiam tanto sensum aecu- mine erudivit, ut miraremur facundiam locutionis ejus. »

7. Georgius Alexandrinus in Vita sancti Joannis Chrysostomi, c. 22 : Ἐν δὲ ταῖς συντυχίαις αὐτοῦ Βίον ἁγίων Πατέρων καὶ ἀναχωρητῶν, καὶ [11}}} τὴν τούτων

πολιτείον καὶ ἀρετὴν ἐξηγεῖτο, ὥστε ἐκ τῶν τοιούτων ἡ

ῥημάτων πολλοὺς κατανύττεσθαι xal πλῆθος δαχρύων καταφέρειν ix τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, ποθῆσαι δὲ x«i τὸν

Sane jam olim profanis auctoribus verbum pro axiomate vel brevi sententia, qualia hec Patrum verba sunt, usurpatum. Terentius Andria, act. 1, scen. 5 : « Miseram me, quod verbum audio ? » Übi Donatus : « Verbum pro ἀξίωμα more suo posuit. » Ibidem, act. 11, scen, 5 : « Verum illud verbum est, vulgo quod dici solet. » Ubi Donatus : « Id est, pro- verbium, [v] et sententia ; et sic veteres verbum pro sententia. » Idem, Eunucbo, act. 1, scen. ἃ: « Utt- nam ἰδίας verbum. » Donatus: « Et istuc verbum, pro (ota sententia. Verbum pro dicto. Sed proprie ἀξίωμα, id est sententia vel ennntiatio, quse uno liga« tur et astringitur verbo, verbuni a veteribus diceba- tor. » Ibidem : « Victus uno verbo quam cito. » Do-

μονήρη βίον μετελθεῖν, καὶ ἀποτάξασθαι τῆς τύρθης καὶ C natus : Verbum dictum intelligas, quod verbo com-

συγχύσεως τοῦ βίον. « Porro in suis familiaribus col- loquiis subinde commeminit Vitz sanctorum Patrum " etanachoretarum, eorumque conversationis ac vir- tutis, ita ut ejusmodi sermonibus compungerentur non pauci, ita ut ex eorum oculis uberrimz elice- rentur ac defluerent lacryms, et ingenti desiderio caperentur solitariam exercendi vitam, et extremum vale dicendi turbulentse copfusioni vite bujus. »

8. Fulbertus Carnotensis episcopus, epist. 79 : « Mitto tibi Cyprianum, Porphyrium, et Vitas Petrum eum Psalterio, ut petisti. » Et in fine libri post hym- num de Nativitate Christi et Epiphania : « [n Vitis Patrum veterum quiddam legi jucundum. » Ubi rhythmice recenset Joannis Parvi seu Brevis histo-

plectitur, et completze sententie pronuntiationem,

quod ἀξίωμα nominabatur. » Idem, Eunucho, act. &, scen. 9: « Verbum, fercle, hoc. » Donatus : « Verbum, proverbium. » Idem, Adelph., act. 5, scena 8: « Non meum illud verbum facio. » Dona- tus : e Verbum pro ἀξιόματε posuit, quod uno strin- gitur verbo. Ergo verbum brevis sententia, verbum dixit veram sententiam. Nam verba esse a veritate dicta, testatur Varro. »

Que alii verba, Cassianus scita vocat libro v Instit., cap. 24 ; « Cum de Syris partibus Seniorum scita di- &cere cupientes, /Egypti provinciam pelissemus. »

Dicebantur etiom sententia. Pelagius, libello ΧΙ, n. 20 : « Loquar de verbis et sententiis Seniorum. »

riolam, qui instar Angeli agere desiderabat nibil D — Quandoque sermones. Pelagius, libello 1v , n. 1 :

operans, quod habes apud Ruffin., lib. i1, n. 56, et Pelagium, libell. x, num. 27.

Dico secundo : Quidam ex his libris inscrip quane doque fuere, Verba seniorum.

Ita Beda Mertyrologio suo, 19 Julii : « Apud The- baidam sancti Patris nostri Arsenii, de quo in Ver- *s Seniorum refertur, quia propter redundationem 'erymarum tergendarum sudarium semper in sinu i*l in manu habuerit. » Eadem apud Usuardum, fabanum, Adonem, Notkerum. Desumpta sunt au-

tem ex lib. i1 Rufini, num. 165, et Pelagii, libello

ἯΙ, n. 4. Originem tituli hujus (redo esse ex crebra verbi

« Sedentes in navi loquebantur sermonem Patrum. » « £t apud Cassianum, collat. 4, cap. 4, habes « Ser- monem «zdiflcationis. »

Subinde respomsa. Paschasius, cap. 44, in fine : « Hzc sapientium et spiritualium responsa Patrum. » Et Sigebertus de illustr. Ecclesim Scriptor., cap. 448 : « Interrogationes et responsiones. »

Jtem apophthegmata. Petronius, Bononiensis epi- scopus, apud Alphonsum Ciacconem , tractatu de san« cii Hieronymi cardinalitio, u$ mox citabitur prolego- meno ὁ, ἃ 7. Et nuper in Bibliotheca Patrum, tomo ΙΧ, jiu secunda et tertia editione, liber quintus et sextus Vitarum Patrum hoc nomine editus est. Quin

47 PROLEGOMENON PRIMUM. 18 et prologus Prati spiritualis, seu novi Paradisi, qui Α seu Lyrannorum, sive cxsarum, qui non diu impera.

Parisiis Graece editus est anno 1604 ex Codicibus Va- ticanis οἱ viri clarissimi Francisci Olivarii, eum li- brun: continere ait διηγήματά τε καὶ ἀποφθέγματα ὁσίων καὶ δικαίων χαὲ φιλοχρίστων πατέρωντε χαὶ ἀδελφῶν: « narrationes ac scite dicia seu apophthegmata, 88- erorum, justorum, Cbrietique amantium Patrum « et fratrum. »

Nonnunquam gesta senum. Joannes Moschus, Prati spiritualis cap. 55 : « Dedit mihi librum ad legendum, in quo gesta senum scripta erant. » In Graeco est : δίδλιον γεροντιχόν. lta. quoque nominatur apud Doro- theum in Doctrinis.

Dicti quandoque hi libri sunt Hacepuxov Seu πατρικόν. ita bic post babes prolegomeno 12, de Paradiso

verunt, in obscuro latent. » Et mox : « Sed ejus, qui Vitas aliorum scribere orditur, offücium est di- gna cognitione perscribere. » Lampridius, in Alezand. Severo : « Vitas principum honorum versibus scri- psit. » Divus Augustinus, de Civit., libro xxir, eap. 29:« Unde discernimus a non viventibus corpora, nisi corpora simul vitesque videamus? » Sidonius,

libro 1v, epist. 14 : « Quia Christo res humanas vitag-

que medicaturo , puirium conscientiarum cultro squalens ulcus aperimus. » Accedunt [vii] auctoritates przcedeutis conclusionis, ubi et ipse Gregorius Vi- tas Patrum, quas hic pre manibus babemus, ita vo- Cat, quod eo nomine vulgatissima essent.

Qusret secundo religiosior alius, num Patrum

Joannis Moschi. Et alia quoque Mss. vidi quae Πατρωόν. B nomen nimis invidiosum sit, nec ab religiosis et ere-

pro titulo habent.

[vi] Quseret hic primo criticus quispiam, 4088 inseri- ptio sit potior, Vitaue, an Vitze? Non hane moverem questionem, nisi jam olim de ea quasitum legissem apud Gregorium Turonensem. llle igitur, praefatione in librum suum de Vita Patrum, qui liber agit de quibusdam szcnli sui sanctis viris : « Queritur, in- quit, ἃ quibusdam, utrum Vita sanctorum an Vite dicere debeamus, Aulus Gellius autem et complures alii Grammaticorum Vitas dicere voluerunt. Nam Pli- nius auctor, in tertio Artis grammatice libro ait : « Vitas antiqui cujuscunque nostrum dixerunt; sed grammatici pluralem non putant habere Vitam. » Unde manifestius est, rectius dici Vitam Patrum

mitis vel usarpandum promiscue vel admittendum ? Hieronymus, libro i in epist. ad Galatas, in explana-- tione commatis hujus , Misit Deus spiritum filii sui in corda nostra clamantem, Abba, Pater (Gal. 1v), credi- tar improbasse piam monachorum consuetudiaem , ' qui przfectos suos honoris gratia abbates et patres appellant; preter hoc sutem , etiam juramenti jus Christianis videtur ademisse. Habet enim eo locí vetba hujusmodi : « Cum autem Abba, Pater, He- breo Syroque sermone dicàtur, et Dominus noster in Evangelio precipiat nullum Patrem vocandum

nisi Deum (Matth. xxv), nescio qua licentia in mo-

nasteriig vel vocemus hoc nomine alios, vel vocari nos acquiescamus. Et certe ipse prsecepit hoc, qui

quam Vitas, quia cum sit diversitas meritorum vir- C dixerat non esse jurandum. Si non juramus, ne Pa-

totumque, una tantum omnes vita corporis alit in mundo. »

Pro Gregorio quis adducere possit, quod habet So- sipater Charisius, lib. 11nstit. gram., cap. de interje- ctione : « Vita Deum immortalium. Cato senex. Ubi Statilius Maximus : Ἐχφώνησις, inquit, ἀρχαϊκὴ, ὡς τὸ Iro. Cum enim Cato de pluribus loque- retur, Vita potius dixit quam Vite. » Sic Flavius Vopiscus in Carino: « Maxime cum vel vivorum principum Vita non sine reprehensione dicatur. »

Olim tamen obtinuit tam apud profanos, quam ec- elesiasticos scriptores, ut Vitee dicerentur. Virgil. iv Georg. :

Quemque sibi teneras nascentem arcessere vitas. Idem vi Zneid., de Minoe : ^... Vitasque et crimina dicit. Et eodem libro: [nde hominum peeudumque genus vit:eque volantum. Rursus libro eodem:

Et ni docta comes tenui síne corpore vitas Admoneat volitare.

Cicero, de Nat. Deor. lib. ;: « Deus hominum com-

moda vitasque tuetur. » ldem de Amicit, : « Serpit per omnium vitas amicitia. » Terentius, Adelph., act. 5, seen. 5 :

Inspicere tanquam in speculum in vitas omnium jubeo, atque ex allis sumere exemplum sibi.

Capitolinus in. Macrino: « Vite illorum principum,

trem quidem quempiam nominemus. Si de Patre in- ferpretabimur aliter, et de jurando aliter sentire c€ogemur. » Hc ille.

Sed respondet Sixtus Senensis, lib. v1 Bibliotheess sanctze, annotat. 279 : « Arbitror, ait, hanc periodum a seditiosulo quopiam monacho in fronte paginz de- &criptam , et inde postea ab oscitantibus librariis in contextum translatam. Nec me falli, argumento sunt que Hieronymus senteptia plane contraria , et ex professo scripsit libro quarto in Mattbzum , ubi inquirena quomodo intelligendum sit illud Servatoris mandatum, Nolite vocari magistri, et patrem nolite vocare vobis super terram , etc. (Matth. xxm , 8, 9), sic ait: « Quaeritur quare adversus hoc preceptum,

D doctorem gentium Apostolus se esee dixerit, aut

quomodo vulgato sermone , maxime in Palestina et AEgypti monasteriis, se invicem Patres vocant ? quod sic solvitur : Aliud est natura esse patrem vel ma- gistrum , aliud indulgentia ; nos si hominem patrem vocamus, honorem stati deferimus, non auctorem nostre ostendimus vita. Magister quoque dicitur ex consortio veri magistri. Et ne infinita replicem, quo- modo unus per naturam Deus, et unus Filius non

prejudicat cxteris, ne per adoptionem dii vocentur,

et filii; ita et unus pater et magister non prsejudicat aliis, ut abusive appellentur patres et magistri. » Hactenus ex divo Hieronymo Sixtus.

la eamdem quoque sententiam divos Augustinus ,

49. -— IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. 20 enliatione Cartiitginénel tertia, esplte 343 : « Hono- A quia Hembertis ipse prafater, ipsi Hemberto eurh

rifieéntit cáusa yatrés. appellamus eos qui nós tel tempóre vel rberitis proeessertit. Aliud ést cam qosrimus ad fidem quem habeantus patrem. Nam illad lronoris est, «ul quotidie senibus dicinos, pt- tet ; quotidie etiam quibesdam non nobiseurh i tma eeelesia , néc in isdent sseramentis constittitis dici- φῶς, frater. (*in] Sodomitie etiam dixit Lot, frater (Gen. xix) utique sd leniéhdum eorum anitmositatém, tion ad eognitám [ratetditatem, et quasi anias here- tate consortium. Tolldntur ergó ista. Distingoamus vocabule, quat hominibus pPopter honoreth deben- tur, et vocábiotum quod propter salutem tequiri- fus. *

Sed et alibi sanctus Hieronymus anachoretarum

fortsste tribuit T'eodorieas. Nanc vero, com Vitas has secundo jix] typis subimnitto, prodiit is liber Dua- ei spud Balthassrem Bellerum anio 1619,

Jordanus quoque de Saxonia ordinis fratrum ere- fnitarum saneti. Aogustidi librum composuit, qaem Vitas Fratrum inscripsit, editusque est Romss anno $587, curante Angestino Fivizanio, ejusdetn ordinis religioso, apostoliel palatii sacrisín, eum notis M. Antonii Maffei Baletnitani. Josephus Pamphilus episcopus Signinus in Chronico ordinis eremitarum sancti Augustini citat ex Vitis illis initium Spiritualis pulchritudinis, quod initium nonc in editis non eom- paret. Forte olim eo initio prsefatio fait preefixa, quee hunc deest.

principes pátres vocst épist. «2, ad Eustóchium : B Accedit etiam vetustos quosdam Mss. titulum prse-

: v Máearius , Panbbo, Icidirüs, quos patres vocant. » "Cyrillus etiám Alexandrints épistolam quát trilsit ád presbyteros et diecorios, quie habetur ἴῃ Actis synodi Ephesinai, parte 1, eap. 2, simul. insetipsit, πατράσι μοναχαῖς, « Pauihtts thonschis. )

Quieret. tértio foriassé vorlosulus. atiquíá unde fn plerisque libris editis qeusi reeto edsd, vel ἀπτώτως seu indéclinsbilitet Vitas Patrurd inseribatur? fia «uident editio Veneta, anno 1508, (ἢ frónte pro titalo prisfert. Resporideo, videri ossit. Ortum ek primis wuibusdam editotibus, fa quibts eum nullum libro frontisplcium prasfigstur, sed inititm appellationis ducoter; vél ἃ prologo qui in Morimbergensi , anno 4118, sie hibet : Incipit prologus ἑὰποιὶ Hieronymi

ferre Vitas Patrum. Ha liber Vedastinus ante annos supra pccc seripius litteris, ut vocant, capitalibus. Séd qua grammatica, vel qua ocessione liber ille ita ioseriptus? D. Georgius Golvenerius, M. N. Aca- demise Duacens cancellarius, existimabat, vetustis. simo more ad Grecorum imitationem libram prime dictum et inscriptum, Liber Vias Patrum, pro Liber Vite Patrum, id. est, liber qui continet Vitam Pá- trüm; tt Vitas sit genitivus siagularis, ut famillas in paterfamilias. Deinde Liber omissum esse, sim« pliciterque dictum Vitas Patrum. Ego vero neseio ah quispíáth bánc antiquitaiis formam ín posterloribus seoculis sit sdmissurus, Certe joannés Despauterius, lib. it Commehtariorum grammaticorum, in prima de-

presiytéri tn foros Vttts Patrkm; vel 4 registro, ut C clinatione, ait: Liber Vilas Patrum sic non dicl-

ἰὴ Germanicis ineei Ioci, anho 1485 et 1485 : In antiquorum Patrum Vitas, a ὑδὰϊο Hiterongmo con- seriptat VéglstrafA ; factam videtur ut posteriores edi- tores, Vitas Patrum , ἀκτώτως, seu Inflexibiliter ce- erint. Certe prima omnium editio, nullo certo anno, ioco, typogr&pho tonsignátà slitér habet : Incipit prefato beoti Peronymi presbyteri f primum Hbrum se Víta vanctorain Poire. Ut nón Immerito Galends Westeapellus, catechesi 9225 asserát s& nescite qda grmmnmatiéa liber hie inweitbatur Vitas Patrum.

fed non eceepum verasiohefh ex primis editioni-

bus lilremn ee ToratMt οἱ mSéribendi Vitàs Patium,.

vel inde pitet, quod eónstil antiquam fuisse appel- letiotetn Vitus Patrum, With ante Impressioneri.

tur, sed Vite Patrum; legi Vitas Patrum, etc.

Hadrianus Courten noster; Belgiique nostri in grammatice palestra alter Palzemon, existimat ime peritiam seriptoris ex his verbis Vita S. Patrum fecisse Vitas Patrum, orobabili in primis facilique conjectura.

Mibi vero oceurrebtt hujus appellationis originem profluxísse ex veterum citatione, qui Ita fere librum hene citant, lieet verbo addito, ut patet hie íu prima eonelusióne, ubi Gelssins ait, « Vitas Patrum eum omni honore suscipimus. » Gennadius : « Petró- nius scripsisse putatur Vitas Patrum. » Paschasius : « Vità& Patrum jussus fn Latinum transferre sermo- nem. » Cessiodorus : « Vitás Patrum proculdubio re-

Clarum id ést Vite» Frairuth, quarum auctores hine D peritis. ἡ Sanctus Benedictus : « Legat unus Vitas

wwem titelun videntur hadsisse et adumbrasse. Et quidém divereus a divérsis eo titàló liber est insignl- vas. Hambertus. quintus fhagister generalis órdinfg D. Dominici, dieitur Vitàs Fratrum sui órdinls com- postisse , ut habet. frate Théodoricus de Apoldia epistelu pesmfaiorià snte Vitàm sàncti. Dominicl, $ WAugusli. Nondum vidi eim. Hóram prodiltse eo aü- etore, Habéo penes me Mis. Vies Fratrum ordinis B. Domiaici , auttote Gérardó de Fracheto Domini- caho, qui eum librum scripsit Jussu Humberti gene- ralis quinti anno 4260. Citat et eum Antonius Sehen- sis in Bibliotheca soriptoram sut erdínis. Quia igitur ouspiciis Humberti euin librum scripsit Gerardus, et

Patrum. » Gregorius Turonensis : « Vitas Patrum abscedens ab eo direxl. » Hinc. igitur, quia toties apud auctores legebant quidam Vitas Patrum, eam appellationem τεχνιλῶς tibro fndidere, Satis autem constat ex Gennadio supra citato, librum hunc olim féete in Yeeto insetiptum Vite Patrum. 1tà enim itle *àp. 14, in Evagrio : « Cujus etiam liber, qui attita- latur Vite Patrum, velut cóntinendissimi et eruditis- simi viri mentionem facit. » PROLEGOMENON ἢ. Qui horum librorum auctores.

[x] Hte vero cardo totius rei ver'ur. Ut entm mo-

Det» non tantum a pondere, sed et ab efílgie suug

-

01 PRÓLEGOMENON IY.

est valor, ita. et. libri pretium mon tantum a mole, À obstaret, etiamsi aucior hzreticus esset, Vítam ab eo

sed ei ab huctore zestimatur. . Quod si auctor quandoque latet, tune investigare eonabimur interpretem ; qui δὲ antiquus, sí. doctus, si probus, non magnopere de auctore laborabimus. Cur enim quod judiciosus interpres suo dignum stylo calamove judicavit, non vel ipsius fide recipiamus? Quia vero multi hie Hibri subt, 4 diversis auctori- bus eonseripti, οἱ de quibüdim perpleiissima res est, de singulis libris inquirani singulis prulegome- nis. PROLEGOMENQN ili, Quis primi libri quetor 3 Dice primi libri aueteros trii sunt : quidam certi, quidam dubii, quidam incerti.

descriptam sinceram esse? Facile cuique est ἀερομα-

xtiv. PHOLEGOMENÓN IV. Quis secundi libri aucior f

De hoc potissimum libro qusstio est. Hie enim Hle est quem veteres plerique, dum Vitas Patrum eitant, intelligunt. Quod colligere est tum ex dive Hieronymo, epist. ad Ctesiphontem adversus Pela- gian., ubi ait, Joannem in ipsius libri poni principio, guem hic primum reperies; tum ex Gennadio, de illustr. £ccle. Script., eap. 40, qui asserit librum, « qui attitulatur Vite Pairum, velut conünentissimi et erwditssimi viri (Evagrii) mentionem (agere ; » qui libri hujus eap. 27 occurrit. |

(ἐγ auctores, zuarum singuli Vitarum, eunt? 4. B. Tam vari» pugospjesque de auctore bujus -Jibri

Divus Hieronymus, auevor Vitarum aliquot, ut Pauli primi eremits, Hilarionis anmachorete, Malchi mo- nachi captivi, Fabiole, Paule Mareelle Romanarum viduarum. 9. Sanctus Atlinnasius episeopus Aleszan- drinus, auctor Vita sancti Auonii, 5. Paphnotius, auclor Vit» sancti Onuphril eremit:ze. 4. Sanctus Ephrem Syrus, auctor Vitzs saneti Abrahae erenritie, et Marke ejus meptis. b, Amphilorhius [eoniemsis episcopus, auctor Vit& Divi Dasilii Caessrem Cappa- doeiae episcopi. 6. Aatonies suctor Vils. sapeu 8i- ineonis Stylite. 7. Lconiius Neapolis Gypriorom in- suis episcopus, auctor Vitee saneti Jéannis Elecnso- synarii patriarche Alcasndrini, 8, Jeannes Dama- teenus auelor Vitis sonctorem Barlaam et Jesaphat,

(nisi velimus a singulis diverses libros seriptos vel

interpolatos) sentemiim sunt, ui opers pretium sit

eas in paragraphos partiri, ut singularum momenta

appareant, et jueta judicii wetina expendi possint.

Auspieaber a Grzeis.

8}, Anelotem cideri Timotiteum episcopum. Alexin- drinun,.

[zu] Sezomenus, lib. vi, eap. 29 His, Eecl;, oum do Apollone, qui in Thébaide viseral; egisset, addit : "03 οἷα μὲν ἐγωγῆ ἐχρῆτο, καὶ ὑλέκων ἦν θείων καὶ παραδόξων κραγμάτων ποιητὴς, ἱστοροῖ Τιμόθεος 6 τῶν ᾿Αλεξανδρείων ἐχχλησίων ἐπιτροπεύσαρ εὖ μάλα, αὐτοῦ καὲ πολλῶ" ὧν ἐπομνήασθην, καὶ ἄλλων δοχίμων μοναχῶν τοὺς βίους διεξελθών. « Sed quinam fuerit ejus disci-

9. Jaeobus diaconus. E.dessenus, suetof. Vitus $t C plin; ratio, et quanta quamque divina fecerit mira-

Pelagis. 19, Sophrewius, patrisreha Jerosolymita- hus, auctor Vitte saneie Maris /Egyptiseem.

[xrk Dhbiws wftms est Theophilus, aactor Vit» Macarii Iomani. Nam quod Beronies snot. ad Marty- rolog. Rom. ἃ Januarii ait, Macarii Romenà Vitm, quao est in Vitis Patrugs, seriptam per Theophilum, nescio an illi sit tribucnda. Habetor quideda nomen Theophili initio γι Maearii, sed et nomina duo- rum sociorum aJjunguntur, Sergii et llygini. Et quod narratur, omnium narratuf nomine, ut non proclive sit definire quis eorum trium hanc de Macario narrationem ín scripta retulerit. .

mo Gratianus, in decreto 27, q. 2, cap. 26, flieroymi nomíne, Macarii e thalamo fugam eitat,

eua, Timotheus Ecclesie — Alexandriuz antistes aecurate aarrat: qui noa illios modo, sed aliorum eliam complurium, de quibus fecta est a me mentio, Vitas litteris persecutus est. » Átqui capite proce- denti mentio facta monachorum Joannis, Or, Amon, Beni, '*heonse, Copri, Ffelle, Efie, Ápéflis, Isidori, Serapionis , Bioscori et Eulogii, quorum omnium Vits in hoc secundo Vitarum Patrum libro ha- bentur.

Equidem, qui Timotheum libri hujus auctorem faeeret, nondum legi; visum tamen mihi fuit id

. quod de eo habet Sozomenus in medium producere,

'ut decüorum judicio perpendi possit, Mibi certe omnino vero simile fit plerasque libri hujus Vitas ex

quod non aliunde quam ex hac Maearii Vita videtur ἢ) Timetheo sdumbratas; Apellonis sane Vita, quam

hausisse.

()uod vero Ifieronymi nomine citaverit, id errore eommuni factum, quo Vite Patrum omnes vulgo Hieronymo fuere. tribute ; cujus erroris occasionem et originem vide infra, prolegom. 4, $ 8.

Incerti auctores sunt reliquarum Vitarum, que primo libro continentur.

Sed interpellat hic. D. Constantinus Cajetanus, qui iu Apologia sua pro Joanne Gersen, sanctee Euphro- syna Vite certum videtur velle assignare auctorem, et quidem hxreticum. Quod equidem unde hauserit nescio, certe nullius nomen prodit auctoris. Qui ubi proditus fuerif, examinabitur ejus conditio. Et quid

Timotlieus dieitur εὖ μάλα, seu accurate soripsisge, hoe libro, eap. 7, accurate perseriptam habes Apol- lonii nemine. Exetet qaidem eodem modo apud Palladium Leusiac. Hiet, eap. B2, sed omnino alter ab ahero habet, recentior forte 4 vettstiore ; quan- quam miele potius sappares sunt. δ ΗΠ. Avetorom videri Palladium Galátam | Helenopo- leos episcopum.

Galenus Westcapellius, catech. 215, ubi refutat historielam de Macario, qui dicitur e nuptiis fugisse, Palladium hujus libri auctorem videtur facere. Ait enim : « Ne in. illo quidem fictitio libro, qmi inscri- bitur, nescio qua grammatica, Vitas Patrum, quid-

«ὁ

IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI.

juam deprehendi; ubi Palladius, utrique Macario A przfatione ad lectorem: « Ex opere ipso agnosei

familiariter notus, longe alia refert. »

Equidem quod Palladius, vel quisquis libri bujus est auctor, utrique Macario familiariter notus fuerit, jn hoc libro, seu Vitis Patrum non dicitur; sed in ipsa Palladii Lausiaea Historia profitetur Palladius, se Macario Alexandrino convixisse.

Sed ut Galenum errore liberem, non de Macario AEgyptio vel Alexandrino (ut Galenus videtur existi- masse) narratar ea historiola, sed de Macario Ro- mano, cujus Yitam primo libro hic reperies ; habe- tur quoque ea de Macarii e thalamo fuga narratio in decreto 27, q. 2, cap. 26, Scripsit.

Quia tamen et in hoc libro, et in Lausiaca Historia, eadem fere [xm] non tantum de utroque Macario,

sed et de aliis plerisque omnibus habentur, non B

inanis omnino suspicio est, vel auctorem hujus libri ἃ Palladio, vel hune ab illo, vel utrumque a tertio quopiam, ordine tantum mutato, quibusdam detra- elis vel additis, sua mutuatos.

Est quidem nonnulla in narratione diversitas, sed ea perparva. Nam in hoc libro cap. 1, quod de Joan- ne est, narrat auctor se cum septem fratribus Joan- bem accessisse ; in Lausiaca autem Historia narrat auctor quod solus Joannem convenerit, et post fra- tibus suis sociis de eo indicaverit, qui deinde ad eum profecti sunt, ex quorum narrat ore qua prz- ter ea quam ipse viderat de Joanne refert. Prolego- meno 14, in interprete libri vnr.

Equidem in vetustissimo quodam libello manu- ecripto collegii nostri Brugensis, quo variz sanctorum

' Vitze continentur, atque inter czteras Abrahae ere-

mite, premittitur ei Vite priefatio, Benedietus Deus, et cum hoc titulo : Incipit prologus Palladii viri do- tissimi de Vitis. /Egyptiorum Patrum, qux quidem przefatio hic huic secando libro prafigitur.

6 Ill. Auctorem videri Heraclidem Bithynwe episcopum.

Qui hoc diserte assereret, preter Gesnerum iuveni peminem. lta enim ille Bibliothecs su: tom. Ill, tit. v1, p. 1 : « Heraclidis historia non alia puto quam de Vitis Patrum. » ΕΣ |

Trithemius, Catal. Eccl. Script., asserit Heraclidem monachum de Vita et conversatione sanctorum Pa-

trum scripsisse : « Heraclides, inquit, monachus, vir

potest quod Alexandrinus, quod Christi succensus amore, inter deserta et antra ferarum pauperiem secutus ; quod Bithyni:z (ipso quidem invito ac re- clamante ) totius populi suffragio in episcopum suf- fectus. » Vide plurs de eo apud Petrum, in Catalogo SS., libro x1, cap. 87.

Baronius, annali 538 Fleraclidis Paradisum eumdem acit cum Lausiaca Historia Palladii. Sane eadem utrobique reperias. [xiv] De utroque igitur idem esto judicium, quoad libri hujus auctorem...

Idem ante Baronium senserat Aloysius Lipomanus episcopus Veronensis, tomo lll de Vitis sanctorum, qui editionem Heraelidis , nonnulla interpolatione adhibita ( de qua vide prolegomeno 14, ubi agitur de interprete libri vin , cujus auctor est Palladius ) Pal- ladii nomine tomo illi lll inseruit. Qui porro discu- Gendum sibi opere pretium arbitratus est, unde factum sit ut ementito vero hujus libri auctore (ut ipse existimat) sub titulo Paradisi Heraclidis in lucem

emerserit.

Idque primum, inquit, menti occurrit, Parisinum typographum ístius commenti parentem exstitisse, Cum enim legisset is per divum Hieronymum in

. procemio Dialogorum contra Pelagianos fuisse seri-

ptum, « Palladium, servilis nequitis virum, Origenis h:eresim instaurare , » divum quoque Epiphanium ia epistola ad Joannem episcopum Jerosolymitanum asserentem, « Palladium Galatam, qui olim sibi fuerat

C charus, Origenis heresim pradicare ct docere, »

veritus est honus impressor, ne, si librum sub aucto ris nomine evulgaret, is statim ab initio, ut ab hsere- tico homine conscriptos, exploderetur. Cogitavit igitur ( meo judicio ) stropbam illam, ut de Palladio Paradisum faceret, eujus perfacilie inversio videbatur, et tanquam ab alio compositum volumen edidit, quo doctos viros ad ejus emptionem facilius animaret. » ]ta quidem Aloysius.

Cujus sane viri doctissimi studium atque indu- siriam obscura quemque pervestigandi uti laudamus, ita hic conjectura felicitatem probare non possumus. Vere enim typographus librum eum Heraclidis no- mine przenotatum invenit, et titulo Paradisi insigni- tum. Ita enim Ms. prsfert quem inspexi, et jam olim

moribus sanctus, et divinarum Seripturarum erudi- D a Vincentio Belvacensi in Speculo historiali, libro

tione insignis, sanctorum Patrum anachoretarum, ac monachorum diligentissimus inquisitor et imitator, qui velut argumentosa apis de singulorum conversa- tione flores virtutum iti alveolumi pectoris sui confe- rens, mel spiritalis duloedinis protreavit, scripsit inter alia ad asdéficationen legentium opus insigne,

de Vita et conversatione sanctorum Patrum in eremo, -

- wel in coenobiis degentium sub regola, cujus titulus

est, Paradisus, librunr 1. Claruit temporibus Gratiaui Imperatoris anno Domini 380. »

Prodiit hic liber Parisiis, ex officina Bellovisiana :

apud Joannem Parvum, anno Domini 1504, cura Jacobi Fabri Stapulensis, qui hec de eo habet in

xvii, a capite 64, adusque 99, et Petro a Natalihug in Catalogo sanctorum, libro xi, cap. 87, eo nomine tituloque adductus est. Quin et veteribus Paradisus notus foit. Photius enim Bibliothecz su:xe Codice 198 libri meminit qui inscriptus est. Νέον Παραδείσιον, id est, Novus Paradisus, quod de Limonario, seu Prato spirituali Joannis Moschi intelligi, declaratur sequenti Codice 199. Unde facile colligere est, si Novus ali- quis Paradisus est, et Veterem aliquem fuisse, quem non alium ab hoc nostro fuisse lieeat existimare. Heraclides quoque, monachus quidam tempore Macariorum notus fuit, ut constat ex Nicephoro, lib. ix, cap. 414. Quin et synodus ad Quereum habita,

$

PROLEGOMENON ΙΝ.

29

spud Photium, Coaice 59 de'causa Joannis Chrysosto- A grius ille Antiochenus (ut ad Vitam sancti Antonii

wi, Heraclidis cujusdam meminit : ubi post primum et secundum accusationam a Joanne diacono propo- sitarum caput [xv | examinatum subditur : « Deinde ceperunt de Heraclide et Palladio Helenopolis epi- scopis agere. » Diciturque Heraclides fuisse Orige- nista, et ἃ Chrysostomo Ephesiorum episeopus ordi- natus. lidem conjunguntur articulo secundo in libello ἂν Acacio eidem synodo contra Clirysostomum obla- to. Fusius de eo in Vita saneti Chrysostomi per Georgium Alexandrinum, qui ait eum in solitudine degisse solitarium.

Valde suspicor Palladium, ut tertio ex llerveti ver- sione auctior prodiit, ex variis auctoribus esse con- cinnatum. Nam si Palladii primam editionem inspi-

dicemus) deduxit. Quia. igitur Evagrius hujus Vitse,. que cxteris Patrum Vitis adjungitur, et forte in non- nullis Mss. premittitur, interpres fuit, existimaverit Trithemius atque Sixtus, etiam reliquarum Vitarum vel interpretem vel auctorem esse. 0.

Labitur porro Sixtus cum Trithemio, dum Evagrios duos in unum conflant. Distinctus enim est Evagrius Episcopus Antiochenus ab Evagrio monacho ei dis- Gpulo $sneti Macarii Agyptii.

Delrius noster, parte tertia Syntag. Trag. in Octa- viam Senecs, actu 4 pag. 552 occasione Vitas sancti Antonii ab Evagrio hoc Antiocheno in Latium tradu- et», in qua locum quemdam restituit, agit porro de alio hujus opere, nondum, ut existimabat, edito, quod

eias, vix tertiam eorum partem in ea invenias qux B hic excutiendum. « Evagrius, inquit, diaconus Tbeo-

in postrema habentur. inde prodiit Heraelidis titulo instructior aliquanto prima illa editione Palladii, mi- nus tamen locuples quam postrema. Suspicionis mes fundus est, duplex przfatio apud Palladium, una He- rsclidis, altera ipsius Palladii ; ut facile fieri powerit aleerum alterius librum suo interseruisse. Sane di- etum quod babetur lib. v de Vitis Patrum, libello x, ἃ 67, nomine Palladii, idem habetur in epistola He- raelidis Cappadocis episcopi ad Lausum praepositum, ipsius Heraclidis nomine, quse epistola Lausiacz Hi- storise premitütur. De varia Palladii editione vide prolegomeno 14, ubi de interprete libri vin agitur. Nec mirum hic videri debet, a diversis, mutato nonbibil ordine, nunc imminuta, nanc auctiora eadem

dosii senioris tempore vixit, et tres libros de Vita sanctorum monachorum, quos in Agypto vidit, con- scripsit, quos vidi Burdegalz in Bibliotheca coltegii BOCielatis Jesu, perantiquis characteribus, in mem- branis descriptos ; satis eleganti, licet rudi, stylo. In quorum libro i1 se a Narbona in Egyptum navigasse seribit, et Bethlehemi divum Hieronymnm convenisse. Dignus scriptor, qui lucem aliquando aspiciat, alius ab illo cujus feruntur 8 nonnullis Patrum Vite. » - Sed facile imponere potuit Delrio titulus Evagrii, ut existimarit alium hunc librum esse ab editis Pa- trum Vitis, quz divum Hieronymum in fronte pre- ferunt. Quod si membranas eas cum editis libris con- tulisset, deprehendisset statim non alias iis historias,

prodiisse, nsm et in aliis hic adjunctis libris idem (Σ sed eas ipsas Patrum Vitas contineri, nec ut librum a

factitatum reperies. Qus enim libro m et vir habentur, eadem fere omnia libro v et v1 reperies; qui tamen libri singuli, ut singularem suum habent interpretem, jta et singulares auctores habuisse omnino milii per- suadeo, quinto et sexto fortasse exceptis, qui uterque eumdem Graecum auctorem videtur babuisse, ut col- ligitur ex Pothio ; atque in bac editione tantum divisi sunt ob diversos interpretes. Vide Prolegomenon ul- tinum, Animadversione 4. & 1V. Auctorem videri Evagrium episcopum Antio- chenum.

Trithemius, C.talogoScript. Eccles., Evagriumepi- scopum Antiechenam Vite Patrum primum auctorem facit : « Evagrius, inquit, monachus et discipulus

soncti Macarii AEgyptii, et postea. episcopus Antio- D

chenus, vir undecunque doctissimus, et tam secula- ribus quam divinis Scripturis eruditus, Grseco et La- tno peritus eloquio, etiam in episcopatu prioris vite austeritatem custodiens, tante abstinentice fuit, ut miraculo haberetur. llic primas Vitam sanetorum Patrum seriptis commendavit. » Qua eadem iisdem pene verbis repetit Sistus Senensis Dibliothecae san- etae libro 1v.

Quod sane unde hauserint, suspicari non possum, eum nullus veterum, mea quidem scientia, huic au- etori eas Vitas asserat. Fors iis imposuit [xvi] Evagrii nomen, quod Vite sancti Antonii prefigitur, quam e Graco divi Athanasii fonte, in Romanum solum Eva-

libro, ita auctorem ab auctore distinxisset. ilujus rei indicium primum cepi ex ipsis Delrii verbis, cum ait ; « In quorum libro i1: se a Narbona in ZEgyptum navi« gasse scribit, et Bethlebemi divum Hieronymum con- venisse. » Qua ipsissima narratio babetur in vulgatis Patrum Vitis ; quzque hic reperieslibro iv, cap. 1 et2, desumptaque sunt ex Severo Sulpicio, Dial. 1, cap. 2 et 3. Accedit moni'io Possevini nostri in Apparatu sacro, qui in Ms. illo Burdegalensi haberi ait omnia,

. quemadmodum in editione Vitaram Patrum, qua divo

licronymo tribuuntur, Lugduni apud Jaeobum Hau- gstanum, anno Domini 1515, atque in eamdem sen- tentiam ad me perscripsit noster Fronto Duczeus Bur- Aegalensis, εὐτόπτος.

$ V. Auctorem videri Evagrium Ponlicum.

Gesnerus, in Bibliotheca sua, et Georgius Wice- lius, epistola nuncupatoria ante Historiam suam Di- vorum, et Joannes Molanus, cap. 12, in tractatu. de Martyrologiis, et passim in annotat. ad Martyrologium Usuardi, censuere Evagrium Ponticum auctorem [xvn] esse Vitarom Patrum. Cujus sententie quoque videtur fuisse Erasmus, cum notat. ad epistolam divi Bieronymi ad Ctesiphentem, Ruffinem libri hujus in- terpretem statuit, quem Evagrii pleraque opera inter- pretatum eese asserit divus Hieronymus.

Quin et Cesar Baronius, notat. ad Martyrolog.

Rom., 17 Januarii, ubi de sancto Antonio, post re-

b IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVL 98 leta verba Gelasii ex decreto, d. 45 : « Vitas Patrum, ἃ Grzca Evagrii in Latinum sermonem transtulisse,

Pauli, Antonii , Hilarionls, οἱ omnium eremitarum, quas tamen vir beatissimus descripsit Hieronymus, num oni honore suscipimus ; » hec subdit : « Ea est usus cautela Gelasius, quouiam el Evagrius Ponticus seripsit Vitas Paurum, et miseuit Origeaistas non- nullos, quos idem Hieronymus noiat scribens ad Ciesiphontem. » Et passim Evagrii nomine eas Vitas citat tum in Martyrologlo, tura i& Annalibus. ln Mar- tyrologio quidem 15 Januarii, notatione ad Isidorum ; ei 17 januarii , notat. ad sanctum Antonium; et 37 Martii, notat. ad Joannem eremitam. In Annalibus vero anno Christi 1, et auno $25, et anno 294, et aliis jocis.

Poesevinus quoque in Apparatu sacro, in Evagrio,

Non absímilem Honorii vel errorem vel corruptionem vide initio libri 1, notatione ad veterum de Ruffino elogia.

Omitto quod in hoc secundo libro de Vitis Patrum, cap. 27, exstet Vita Evagrii, « tanquam contiueutis- sitni et eruditissimi viri, » ut eam ἰδὲ. haberi asserit Gentnadius. Nam ejus eo in libro « spiritualium rerum scientia, et incredibilis alistinentia » commendatur, quam non est siniile vero. Evagrium ipsum de se historiam texuisse.

$8. Quod si mauuscripi quidam libri Evagrium proferunt, ut ille, de quo diximus, Burdegalensis, et qualem esse audio Parisiis apud clarissimum vi- tum Nicolaum Fabrum, non magnopere movere de«

eit existimari eum Vitas Patrum composuisse, hoe B bet. Dupliei enim hoc causa fieri potuit, tum ex Vita

est, primam earum partem (citat ez vulgatissima, quam secundam voco, editione) ab initio prologi : Benedictus. Deus. qui vult omnea, usque δὰ caput : De periculis in. eremo, quod precedit Vitam saneti Pauli.

Sed et Aloysius Lapomanus, prefationg ante. Pal- lediums , quem repraesentat tomo LII de Vitis sencto- rum , loco illo divi Hieronymi inductus, existimavit Ab Evagrio librum quasi de monachis conscriptum , qui tamen aon exprimit an bujus eum libri aucterem censost; imo sendre videtur eum Evagrii librum jam non exstare.

Videamus mune quibus bac sententia, qua. Eva- g'iun Ponticum libri bujus auciorem facit, argu- mentis nili poseit. |

1. Nep alied videtur Baronius sententie sus ar- gumentem habuisse quam illam divi Hieronymi epi- stolam ad Ctesiphontem , sdversus. Pelagianos, qua libri cujusdam dé Monachis seu Patrum. Vitis mer- donem facit. Respondes : Non rite eam intellectum a Baronio mox ostendam, obi Rufünum illarum Vi- tarem auctorem (vel certe interpretem) ex ipsomet divi Hieronymi loco clarissime probabo.

9. Pro sententia Baronii adducere quis posset Ho- noriem , de illustribus Ecclesim Seriptoribus, cap. 40, ubi its. babet : « Evagrius monachos, supradicti Macarii (.Egyptii) [amilisris discipelus, divina et he- mana litteratura insignis, scripeit mulia necésssría monachis, scilicet Vitam Patrum, et Adversum octo

sancli Antonii, que& Patrum Vitis plerumque prz. mittitur, cui Evagrii tanquam interpretis titulus prae- figitur, qui et aliis sequentibus post adhesit; tum ex divi Hieronymi ad Ciesiphontem epistola male in tellecia, de qua paulo post in Rufino dicemus.

ἃ. Locum invenio in Socrate, lib. 1v, cap. 23, edit, Gr., et c. 18, edit. Lat., qui in hanc sentea- tiam afferri posset. Ha enim capitis titulus coneipi- (ur : Περὲ τοῦ ἁγίου μονάζοντος ᾿Αμμοῦ, καὶ ἑτέρωξ ἁγίων ἀνδρῶν κατάλογος ἐκ cM Εὐαγρίου σνγγραφῆς : De sancto ÀAmmun monacho, et aliia viris sanctis σαία- logus, ex Evagrii libro, Verum in hoc capite tractatur de Ammone, Didymo, Piore, Isidoro, Pambone, Ρᾷ- tiro, Macariis duobus, de quibus etiam agitur in hoc

C secundo de Vitis Paitum libro, Si igitur illa apud

Beeratem. deswmpto sunt ex libro Evagrii αἱ titulus capitis praefert, videntur et baee in Vitis Patrum ex ejus libro desumpia, Respondeo : ἰδὲ hic primo grada, nee videbam qui me ab bac pedica expedi- tem; ubi tamen «aput totum perlegi, e vestigio ex - peditus fui.

Naw Seerates initlo espitis agit quidem de i-tis Patribus, sed nullam in textu mentionem facit uude ea desumpserit. Post medium capitis subjungit quae- dain de Vita Evagrii e& ejus scriptis, inter qux nul- lum» aeumeratur quod diserte Vitas Paurum complexum foerit. Inde ait opportunum esse tempus, « pauca ex iis qux» sunt δὺ eo de monachis commemorata, [xix] huic sermoni attexendi. » Recenset autem ibi

principalium vítiorum suggestiones. » Respóndee : D quadam Didactica ex libro qui Monachus seu De

Omnine verear ne limi aliquid contraxerit hie γίνυ- jus, [xvi] qui ib. fente suo. Quit purius. Ha enim Genaadius cap. 11, ex quo salt oosrievato solitus «st Monories : « Kragrius monachus, sspradietó Maestii ( Eeyptii) discipulus, divina atque hemena lifteratara insignis, esjes ctiam liber quí παύουν Vite Pa- trum , velut coatipontiesinm et eruditissimi viri men- tionen facit , scripeit mal monachis necessarie, ex quibus iai supt : Adversus oeto principalium vitiorum suggestiones, »

Nes existimo qeemquam hie facile dubiteturam, potierne Genaedie aw Honorio fldes sit adhibenda, ρα ipse Gemnadius ibidem asserat se pleraque

vita in aclione posita inscribitur; item quzdam ex libro, qui Gnosticus seu Scientia proditus dieitur. Et. nihil eorum in hoc libro de cujus auctore contro- vertimus reperitur. Nicephorus quoque, lib. ΧΙ, cap. 429, enumerat scripta Evagrii, et nibil de Patrum Vitis habet; et cap. 45, citat quedam ex libro de Monachis et Gnosticis, sed nib! eorum ín hoc libro

&omparet,

Qeere quod Gitulus capitis habet, ex Evagrii libro, referebdonh est ner ad toten eaput, sed ad ea quo textus expressis vorbia menet ex. Evagrii libro de- δυνά, Meneche seilicet et Gnostieo. Et. epigra-. phe capitum szpe non valde distincta, quia plerum-

99 | PROLEGOMENON IV. 20 que non ab saetore, sed a librsrio aliquo eoncirina- Δ tonfusum vidi , partim reinterpretando, partim emer

ter, Sie Petrus Gililas Bosphori Thracii lib. 1, cap. 40, celere deprehendit elenchos eapitem histories So- someti ab inseite homite factos. Nam quod clare in textu est Hib. n, esp. 5, de Michaelio, illud in Hestiis essà. ile ἐλεγχοποιὸς dieit ésse in Bosthenio, quod illias ait axsplids duodeviginti stadiis inde remotum. Pre Sos!henio spud Stephinuin , de orbibus in Γυναε- φόὄόπολις 691 Λεωσθέκει»ν.

Ne quis porro lettoris &tiimo scrupulus insidest vel eb Baronii , vel aliorum ánctoritatem, Vitas Patrum Evagrio Pontico asserentium , subjiciam hic librorum Evagril Catalogum, πὶ is exstat apud Socratem, Suidam , Nicephorum , Gennadium.

lta igitur Suerates supra: Τούτῳ zal βιθλία ἄγαν

dando, suetoris veritati restitul.

« Composuit et eceriobitis et synoditis doctrinam aptam vite communis.

« Et ad virgines Deo sacratas libellum competen- tem religioni et sexui.

« Edidit et paucas sententlolas, valde obscuras et (ut ipse in his ait) sollád monaehorum eordibus co- gnosciblles. Quss similiter ego Latinis edidi. »

Non hie afferro qu:» de eodem habet Honorius Catalogo suo de illustr. Ecclesiz Scriptor,, qui Gen- nadium exescribere solltas, idque subinde mutiiate,

ut monui bic argumento secundo.

Si Evagrius alicubi tractasset de Vitis Patrum ín aliquo librorum ad auctoribus citatis assignatorun,

σπουδαῖα συγγέγραπται. Ὧν τὸ μὲν Μοναχὸς, ἣ περὶ B valde simile vero est quod hoc prz:titisset in libro

πρακτικῆς ἐπιγέγηραπταὶ, τὸ δὲ ᾿νωστιχὸς ἢ τὸν καταξιω- θίντα γνώσεως (legé ex Suida, ἦ περὶ τῶν καταξιωθέντων ἡνώσεως), κεφάλαια δὲ αὐτοῦ πεντήχοντα. Τὸ δὲ, ᾿Αντιῤ- ftot ἀκὺ τῶν θείων γραφῶν πρὸς τοὺς πειρύξοντας δαίμονας, ἐν ὀκτὼ διηρημένον μέρεσι, κατὰ τὸν ἀριθμὸν τῶν ὑκτὼ λογισμῶν. Καὶ ἑξαχόδια προγνωστιχὰ προ- δλήματα " ἔτι μὴν καὶ στιχηρὰ δύο, ἕν πρὸς τοὺς ἐν κοι- νοδίοις ἢ ἐν συνοδίαις μοναχούς" καὶ ἔν πρὸς τὴν παρ- θένον : * Libri ab illo accurate conscripti, quorum wnus Monachus, sive de vivendi ratione qu» in agendo cernitur; alter Gnosticus, sive scientia pr:e- ditus dieendus sit, in que sunt eapita quinquaginta; alter Antirrheticas, Id est, adversus d:emones ten* tentes tonfotatió, ex sacris Litteris collecta, inque

de Monachis ; nam titalus ille in eam rem maxime quadrat ; reliqui enim aliud promittere videntur quam Vitas Patrum, videlicet. didactlea quedam, et sen- tentias. Sed nihil Vitarum in libro de Monachis fuis:e, colligi potest ex reliquiis apud Socratem et Nicepho- rün!, quee tantam morales quasdam instructiones et sententias continent, quas suo ióco verbis Evagrii dabimus, ubi ezxdem illze sententiis apud aliorum Ii brorum de Vitis Patrum interpretem Evagrii 86 no- mine prodent. $ Vl. Auctorem videri Joannem Jerosolymitanum episcopum.

Henricus Gravius, notis ad epistolam divi Hiero-

nymi ad Ctesiphontem, cum dieit hunc librum non

eeto partes divisa, numero octo eogitationum mentis C esee Hieronymi vel Joannis Jerosolymitani , videtur

Mostre apte respondenua. Sexventa preterea pro- blemata de reram prasensione fatararum. His acce- dunt duo carminum libri : unus ad monachos qui in etenobiis et conventibus ztatern degunt, alter ad virginem. » Qus eadem ad verbum habes apud Buidam in Ναχάριος, et apud Nicephorum, lib. x1, tap. 49.

Gennadius vero de illustribus Kcclesiee Scripto- ribus, cap. 11 : « Evagriüs monachus supradicti Ma- εν] (Agyptii) familiaris discipulus, divina atque humana litteratura. insignis. Cujus etiam .liber qul attitulatar. Vite Patrum, velut. continentissimi et eruditissimi viri [xx] mentionem facit, scripsit multa monachis necessaría, ex quibus ista Bunt :

« Adversum octo principalium vitiorum suggestio- nes, quas aut primus adverlit, aut inter primos di- dicit, ex SS. Scripturarum testimoniis opposuit li- bros; ad similitudinem videlicet Domini, qui teuta- tori suo semper Scripturarum testimoniis obviavit, ita ut unaquzeque species vel diaboli, vel vitiatze naturse suggestionum contra se haberet testimonia. Quod opus eadem simplicitate, qua in Grzco inveni, jussus in Latinum transtuli,

« Composuit ét ànachoretts simpticiter viventibus librum centum sententlarum , per capitula digestum.

« Et eraditis ac studiosis qoinquaginta sententia- fum , quem ego Latinum primus feci. Nam superio- rem olim trauslatum, quia vitiatam per tempus et

innuere fuisse aliquos in ea sententia, ut existima- verint Joannem Jerosolymitanum harum Vitarum esse auctorem.

Qui hoc sentirent non legi, quare nec rationes eorum divinare possum. Fors inducti fuere in eant opinionem de Joanne, quia hic libro 1v, cap. 55, au- etor de Theodoro sbbate dicit : « Meoque me [xr:] vocitans nomine dixit : Quanti, inquit, o Joannes, de Deo loquuntur ?* » quare eun Joannem existima- verint quorumdam librorum de Vitis Pattam aucto- rem. Quod autem Jerosolymitanum hic potius quam quemvis alium intellexerint, ea causa esse potuit, quod liber quidam de asceticis eircumferatur Joanni

* Jerosolymitani nomine, qui eis suspicionem ingene- D rare peteit ewmdem esse cum eo cejus lMibre illo

quarto fit mentio.

Sed nec libri illius quarti, nec hujus secundi su- ctor est Joannes Jerosolymitanus. Quee enim baben- tar libre ww, esp. 55, desempta sent ex joanoe Cas- aiane, lib. « Jastitat., cap. 36, ex quo et Severo Sul- picio tetus ille liber contextus est, αἱ ibi ostendam. Unde et Ms. Letieasis wojor quarto libre Joannem Cassianem pre(igit. $ VII. Auctorem videri Petronium Bononie episcopum.

Gennadius (non Hieronymus, üt non reete apud Antouinum, part. 2, tit. 11, eap. 11. $ 5) de illustr. Écclesix Sceriptor., eap. 43, Petronium Bononiam epl- scopum libri hujus auctorem suo tempore existima-

δ ᾿ IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXYI. 52 tum refert : « Petronius, ait, Bononiensis Ecclesi» A trumque Vitas insignium veraeissimo eloquio texuit

episcopus, vir sancte vile, et monachorum studiis 8b adolescentia exercitatus, scripsisse putatur Vitas Patrum monachorum ZEgypti, quas velut speculum 8c normam professionis suze monachi amplectuntur, » Similia habet Honorius Augustodunensis episcopus ; Vincentius Belvacensis, in Speculo llistoriali, lib. xx, cap. 25; Mombritius, tom. H de Vitis sanctorum, et Trithemius in Catalogo illustr. Ecclesiae Scriptorum.

Nec aliunde quam ex Gennadio existimo deprom- pla qu:x habentur in Vita sancti Petronii, ὁ Octobr., Petri Galesinii industria concinnata, uti ipse fatetur notationibus suis ad Martyrologium, [164 Sigonii nomine apud Surium tomo V exstet : « taque in AEgyptum venit, ubi in intimam eremum penetrans,

.. historiis. » Respondeo Gelasium tantum asserere 86 omni cum honore omnium eremitarum Vitas, quas

scripsit beatus Fieronymus suscipere, non tamen in- de necessario deduci potest eum omnium eremitarum Vitas scripsisse. Scripsit przeter enupieratas disertis nominibus (excepta illa Antonii, qua ex versione Eva- grii Antiocheni est, ot videre est in notationibus ad eam Vitam), Vitam Malchi captivi monachi , fors et aliorum quorumdam , de quibus hunc liquide mon constat. Quare recte in veteri illa Vita dicitur scri- psisse « Patrum Vitas insignium , qualis Paulus, Hi- larion, Malehus, » etc.

Fors editoribus a Gelasio data estoceasio, ut bacte- nus Hieronymi potissimum titulum Vitis Patrum praze-

singulorum colloquio uti non destitit, quoad pla- p) fixerint. Cui et illa accedere potuit, quod in Mss. qui-

ne cognovit sancta eorum vitz iustituta. Inde domum reversus illam disciplinam tam vehementer amavit, uL literarum monumentis tradiderit Monachorum Vitas, quas religiose conscriptas valdeque probatas iidem monachi amplexi sunt, quasi certas quas- dam regulas , in quibus maxime eluceret omnis op- tima monastici iosLHituli sui ratio. » Si tamen hzc ex veteribus monumentis adumbrata sunt, non ex Gen- padio, erit hoc secundum pro hac sententia testimo- nium.

Quia tamen Gennadius ait, putatur scripsisse, non omnino certum est eum Vitas Patrum scripsisse, Et ut aliquas scripserit, certe has ab eo non esse.scri- ptas, evidenti divi Hieronymi testimonio flrinari po- test, qui eas alteri ascribit, uti clarum (iet $ 10.

Et quidem Alphonsus Ciacco, tractatu De divi Hie- ronymi cardinalitio j xxii] haec citat ex ms. tractatu Petronii de selectis SS. Patrum Apophthegmatis : v Hieronymus vir in omni doctrinarum genere ab- solutissimus, S. ἢ. E. presbyter cardinalis, cum ab emulis suis accusaretur, es voluminibus Origenis in- numera in sua transtulisse opera, dixit : Laus qua debet Origeni offerri, maxima est; et cum illum in meis operibus imitatus sum, illum imitari proposui, quem nobis et omnibus prudentibus placere minime vereor. » Quze verba cum in hoc libro non exstent, cbrtum est alium aliquem librum de Vitis et apoph- thegmatibus Patrum scripsisse sanctum Petronium. Quem variis litteris ex Italia evocatum nondum nan- eisci potui.

$ VIII. Auctorem videri divsum Hieronymum.

Ita quidem editiones plereque omnes in fronte preferunt. Et videri possunt iis nec auctores, nec astipulatores defuisse.

1. Gelasius Romauus pontifex jn concilio Roma- no, de quo supra, Prolegom. 1, decreto de libris au- thenticis, ait : « Item Vitas Patrum Pauli, Antonii, Hi- lariouis, et ompium eremitarum, quas tamen vir beatus scripsit Hieronymus, cum omni honore susci- pimus. » Quibus quidem verbis insinuare videtur Gelasius, etiam aliorum aliquot eremitarum Vitas ab llieronymo fuisse conseriptas. Vetus quoque Vita divi Hieronymi ms. : « Plerumque eremitarum Pa-

busdam pramissa fuerit Vita quedam certo ab llie- ronymo conscripta, et post idem Hieronymi nomen reliquis sequentibus libris applicuerint, ut de Eva- grio Antiocheno hoc ipso prolegomeno 4, $ 4, dixi- mus. Sane in Ms. Lztiensi minore primo ponitur Hí- larionis Vita per divum Hieronymum conscripta, inde Vitr Patrum, seu liber hic secundus cum duo- bus sequentibus subnectitur.

Vel certe non absonum erit dicere Gelosium cen- suisse Vitas Patrum ab Hieronymo compositas, cam jam olim ea opinio videatur invaluisse. Certe Graci hune secundum libram e Latio in Graeciam deduxerunt [xxin] Hieronymi nomine, cujus partem Gracam nu- per accepi Venetiis; et in Augustana quoque Biblio-

C theca quoddam Διηγόσεως de Vitis Patrum fragmen-

tum exstat Grace Hieronymi titulo. Quod non alia ratione contigisse existimo, quam quod libri ejus auctor incertus esset cui quisque pro captu $uo au- ctoris nomen praefixit.

- 9, Cassianus , prefatione in libros lostitutionum ad Castorem episcopum, inter reliquas excusationis causas, ob quas minus prompte se onus scribendi monachorum instituta suscipere exponit, ait : « Hue accedit quod super hac re viri et vita nobiles, et ser- mone scientiaque przclari, multa jam opuscula desu- darunt, sanctum Dasilium et Hieronymum dico alios- que nonnullos; quorum anterior sciscitantibus fratri- bus super diversis iustitntis vel quzestionibus , noa solum facundo, verum etiam divinarum Scripturarum

D testimoniis copioso sermone respondit; alius vero

non solum suo elucubratos ingenio edidit libros, verum eliam Grzca lingua digestos, in Latinum ver- tit eloquium. » Ex cujus testimonio videtur colligi posse Ilieronymum de Vitis Patrum scripsisse. Re- spondeo, recie quidem ex Cassiano colligi divum Hieronymum quzdam monachorum iustituta et Vitas suis scriptis attigisse, seu latino ea stylo conscri- pserit, seu e Graco verterit ; hujus tamen libri eum auctorem esse nullo modo colligi potest.

$. Cassiodorus, Instit. divin. lect., cap. 22, sic sit : « Vitas Patrum, confessiones fidelium, passiones martyrum legite constanter, quas inter alia in epi- stola Hieronymi ad Chromatium et Heliodorum de-

5 ᾿ PROLEGOMENON IV. δ sünata procul dubio reperitis , qui per totum orbem A persuasum est Fabro, Hieronymum quoque de Viia

terrarum floruere, ut sancta imitatio vos provocans sd coelestia regoa perducat. » Respondeo, exstare eam epistolam Hieronymi nomine initio Martyrologii Usuardi, sed nulla ibi mentio Vitarum Patrum. Ut nullo modo inde colligi possit Hieronymum vel ha- jum Vitarum vel aliarum auctorem esse. Tantum epistola ea. respicit Martyrologium quod Hieronymi nomine post epistolam eam tune exstabat. Quodque nunc recens nactus sum ex Bibliotheca Epternacensi, gane vetustissimum , ante Dcccc annos, id est sancti Willibrordi tempora, scriptum. Quas igitur eo loco non refert remotissimum Vitas Patrum, sed tantum duo sequentia, confessiones fidelinm, et passiones martyrum quorum brevissima in Martyrologio illo memoria, seu potius nomenelatio exstat.

à. Gratianus, in decreto, parte 2, causa 27, quest. 9, cap. 96, post recitata verba Nicolai 1 ad Carolum regem, quibus decernit « noh licere, nisi ex consensu utriusque conjugis, vota continentia suscipere ; » subdit glossam , « licere, quando tantum sunt desponsati. » Probatque : « Ut enimrefert beatus Hieronymus, Macarius praecipuus inter Christi ere- milas, [xxiv] celebrato nuptiarum convivio, cum vespere thalamum esset ingressurus, ex urbe egre- diens, transmarina petiit, et eremi solitudinem sibi elegit. » Quod in Vita Macarii Romani invenitur, que habetur nunc quidem libro primo de Vitis Pa- trum, olim forte libro secundo annexa fuit, ubi de aliis duobus Macariis agitur. Respondeo Gratianum fortas-

et moribus sanctorum Patrum librum seripsisse , qui nunc desideretur; nec enim inde seqni sustinebat, eum librum qui vulgo titulo Vitarum Patrum incre- buit, ab Hieronymo conscriptum esse. Primo, quia Hie- ronymus ipse alium earum auctorem evidentissimis indiciis designat, uti post videbimus. Secundo, quia ex Vita Joannis, quse primo loco ponitur, discimus eum qui librum conscripsit, presbyterum uon fuisse, sed solum diaconum; non senem, sed juvenem: llieronymum autem cum deserta petiil, et presbyto- rum fuisse, et ztate senem, nullus forte dubitat. lta quidem Faber.

Sed ul recto Vitas has ab Hieronymo negat esse profectas, ita non satis circumspecte citato testimonio

p sibi passus est persuaderi, ab Hieronymo quoque

Vitas Patrum, etsi alias a vulgatis, fuisse consori- ptas; cum Regulz ill: sanctimonialium a pruden- tioribus viris ab opere [xxv] Hieronymiano jam pridem sint ablegata; et in calcem rejecta, velut ab Hierooymi genio alienz.

Scripsit quidem Hieronymus epistolam ad Eusto- chium, qua est ordine 22, de custodienda virgini- tate, in qua quxdam atlingit de monachorum gene- ribus, et eorum regula atque instituto. Sed nullum inde indicium colligi potest quod Hieronymus vel regule illius vulgatze in calice operum ejus reject, vel libri hujus auctor sit.

Quin imo Hieronymum hujus libri auctorem nón esse, ex ipso Hieronymo evincitur, uL 8 10 videbi-

sis occasionem sumpsisse Vitam Macarii tribuendi Hie- (? mus. Qui enim Hieronymus, quos ipse detexit esse

ronymo, quod existimaret omnes Vitas Patrum ab Hieronymo conscriptas, inductus duabus rationibus, quas jam primo argumento proxime dedimus.

5. Trithemius quoque, in Catalogo Eccl. Script., Vitas Patrum Hieronymo tribuit. Et ne quis existi- met de aliis eum Vitis loqui quam vulgatis, qua Bieronymi nomine circumferuntur, earum przfatio- nem inchoare ait, Benedictus Deus, a qua et vulgatze ille initium ducunt. Respondeo : Imposuit Trithemio vulgata editio; nam in Mss. alii auctores assignantur, uti partim vidimus, partim visuri sumus.

6. Jacobus Faber Stapulensis, praefatione ad le- etorem , quam Heraclidis Paradiso Parisiis edito, de quo supra, 8 5, profixit, asserit se a quodam suorum

hzreticos, et asserit in concilio episcoporum damns- tos, in litteras mitteret, et tanquam sanctos com- mendaret ?

Nec illa Fabri assertio sat solida, qua pertendit Hieronymum et presbyterum fuisse et senem, cum ad Syrie se recepit eremum. Imo nec senex nec presbyter tunc erat. Vide hic initio primi libri Hie- ronymi. peregrinationem, et quas in lego Talionis, tabula b, pro Baronio contra Casaubonum disputavi. . 8S IX. Auctorem videri. Postumianum monachum.

Invenio in quibusdam manuscriptis, uti Aquicincti- no, L:xtiensi majore, et Camberonensi, hunc secun» duni librum una cum quarto aseribi Postumiano me- nacho. Eum titulum etiam quadam editio pralerre

monitum quod non rite in epistola dedicatoria Vitas D dicitur. Nihil de eo legi quod hanc opinionem sta»

Patrum Hieronymo abjudicasset , quas Hieronymus jpse & se scriptas agnosceret; quem enim aliunt certiorem quam ipsum testem desideremus? Nam in regola sanctimonialium, quam scripsit ad Eustochium et reliquas virgines, cap. 10, ita scribit : « Dum igi- tur per eremorum antra septem annis sanctos Patres degentes ibidem in terris, velut in coelis angelos as- sistentes assiduo labore itineris , arduisque vivendi incommodis, czeterisque innumeris calamitatibus per- agrando visitarem, de quorum vita moribusque miri- ficis, quz lacolenter ipse perspezi, libellum compegi, qui vobis sit ot lucerna in candelabro, ad meditatio- nem religionis et vit. » Quo quidem testimonio

bilire possit.

Non inanem prorsus suspicionem existimo, si quis dieat ortum hunc titulum ex Severo Sulpicio, qui in Dialogis suis Postumianum ex Oriente post trienna- lem peregrinationem reducem, multa de monacbo- rum el eremilarum vita ac instituto narrantem in- troducit : « Postumianus, » inquit initio dialogi primi, « ab Oriente, quo seante triennium patriam rolin- quens contulerat, regressus, » etc. Nam quz hic libri quarti prioribus aliquot capitibus habentur, ea omnia compendio sublecta sunt ex primo Severi dialogo, it quo Postumianus »arzator introducitur.

M e ad an » 7t

Φαιάκων

δῦ

6 X. Auclorem esse. Ἠμβίπυπι Aquilelensem. presby- À ' terum.

Primus, quod sciam, e recentioribus librum hunc Ruffino saltem ut interpreti (nam Evagrium quoque hujus libri auctorem facere videtur) vindicavit Jaco- bus Faber Stapulensis praefatione ad Paradisum He- raclidis, nixus divi Hieronyml auctoritate, qui in epistola ad Ctesiphontem contra Pelagianos, ita de Evagrio et Ruffino scribit : « Evagrius, inquit, Pon- ticus Hyperborita, qui seribitad virgines, scribit ad monachos, scribit ad eam, cujus nomen nigredinis (Melaniam [xxvi] innuit nominms significatu) testatur et perfidize tenebras, edidit librum cl sententias περὶ ἀπαθείας (quam nos impassibilitatem vel imperturba- tionem possumus dicere) , quando nunquam animus

IN VITAS PAYRUM PROLEGOMENA XXVI.

25 de Ruffino dicitur, qui Xysti Pythagorsei librumtitulo — Sixti martyris edidit, ut clarum est ex alijs divi Hlie- ronyroi locis, ut in xxi cap. Jerem., ubi eum Domine Grunnii perstringit, et in cap. xvii Ezecl., item ex Augustino lib. n Retractat., cap. 40 (qui deceptus ante libro [xxvi] de Nat. et Grat., cap. 61, Sixti Pon- tilcis nomine allegarat) , et ex ipsa Rul(ini epistola ad Apropijanum, quam interpretationi Enchiridii Sij praefixit.

5. Quia similem fraudem subnectit hic djvus Ilie- ronyius de suppositio Pamphilo in defensione Qri- genis : « Fecerat, ait, hoc et in sancti Pamphili map- tyris nomine, ut. librum primum sex librorum defen- sionis Origenis, Eusebii Casariensis, quem fuisse Árianum nemo est qui nesciat, nomine Pamphili

ullo perturbationis vitio. commovetur ; et, u! simpli- B martyris pranotaret. » Atqui a Ruffino eam fraudem

citer dicam, vel saxum vel Deus est. llujus libros per Orientem Graecos, et interpretante discipulo ejus Rufüno Latinos, plerique in Occidente leclitant.

«Qui librum quoque scripsit quasi de monachis, multosque in eo enumerat, qui nunquam fuerunt; et, quos fuisse scribit, Origenistas ab episcopis damna- tos esse non dubium est; Ammonium videlicet, et Eusebium, et Euthymium, et ipsum Evagrium, Or quoque et Isidorum, et multos alios, quus dinume- rare tedium est, et juxta illud Lucretii :

Ac veluti pueris, absinthia tetra medentes, Cum darc eonsntur, prius oras pocula círcum Coutingu:t dulci mellis flayoque liquore;

ita ille uaum Joannemin ipsius Jibri posuit principio,

consutam, nimis quam notum. Meyinit ejusdem Irau- dis divus Hieronymus ap ]. 4 adversus Rufíin., lib. u, et epist, 65, ad Pa — et Ocean., eL in cap, ΣῊ Ezech., et. dial. adv. Pelagianos, quam nondum de« texerat divus llieronymus, cum seriberet Catalg» gum Scripl. Eccleg., Μὲ patet. ejusdepi cap, 75 ip

Pamphilo.

Unum hioc divi Hieronymi jestmqnium eufücera judico, ut liber hic luífino asseratur, Omitto euffra» gari Mss. complures, ut. Audomarensem note opli- ma,eta velusta manu, quo praecipue ip recensendig his libris usus sum ; ul altos quos vidisse se asseril Henricus Gravius, notis ad epist, divj Hierogysi ad Ciesiphonteu, de qua jam acjum.

ques et catbolienm, et sanctam fuisse non dubiom C — weicis 2n οἱ Ruffinys jpse vider) possit insinuarq

est, ut per illius oeeasionem esteros, quos posuerat, beereticos Ecclesise introdmeeret. »

Audisti divum Hieronymum, leetor; quid nunc de hujus libri auctore censes, in quo omnium istorum qui enumerenjur fit nientiot

Vide igitur num alii eum Beronio sint lapsi, quod existimarint hec verba, « qui librum quoque ecripsit quasi de monaebis, » de Evagrio intelligenda. Sed de Awllino intelligi debere, cujus nomen proxime prz- gessit, manifestum est argumentis sequentibus.

4. Quia subdit divus Hieronymus quod ille qui Tibrum de monschis scripsit, in eo enumerat et ipsum Kwegrium; videlicet cujus jam ante mentio facta. Nec simile vero, ut jam supra, $ 5, dixi, suomet se ornasse praconio Evagrium, et suam quoque aliorum Vitis immiscuisse. Quod forte animadvertens Maria- Dus Victorius Hieronymi scholiastes, existimavit se- cundo hoc lóco alterius Evagrii distinctam ab Hyper- borita mentionem fieri. Sed de Hyperborita secundo quoque loco intelligendum divum Hieronymum, nimis quam manifestuu esse quisque deprehendet.

2. Quia immediate post verba hic ex divo Hiero- mymo reddita subjungit idem divus Hieronymus : « lam autem temeritatem, imo insaniam ejus quig (igno possit explicaré sermone, quod librum Xysti Pythagorzl, hominis absque Christo atque ethnici, iminetato nomine, Sixti martyris, et Romanz Eccle- sit episcopi prxnotavit? » quod non de Evagrio, sed

se bujus libri auctorem 6] inerpreten essc, Nam cap. 29 libri hujus eecundi, ubi de Macario Aiexane drino agit, addit : « Sed et mulla, ut diximus, alia de operibus sancti Maearii Alexandrini mirabilia fe- yuutur, ex quibus nonnulla in jibro κι Eccles. Hist, inserta qui requirit inveniet. » Ja quo libra xi, vide- licet posteriore ex duobus, ab ipsomet μίβρο ad Eusebii Ecclesiasticag Historiam (quam e Graca yerterat) additis, cap. 4, babentor quaudam de Maca- rio Alexandrino, qua hoc libro secupdo de Vitis Pa- trum desunt ; quorum primum est. de ceco relymie nato, qui pu)vere ex eella Magarji deerso, οἱ aqua putei quo bibere solilug erat maeerat9, oculos Inunxit; secundum vero de legpne catulis visu dona»

D tis, ad qua ipsa mirabilia capite illo 29 libri seegndi

de Vitis Paurum videlur lectorem remiMere.

Equidem Vitas Paurum scriptas essa pus libres illos historia Ecclesiastica a Ruflipo , partim Areusia»- tos, portin compositos, ipse ejusdem Jibri ΚΙ, cap, jam dicio, ianifeste declarat; subdii enim ; « Ve- rum si singulorum mirabiliup geste piosequi veli- mus, excludimur a praposita lrevijate, maxime eum narrajionem proprii operis mereantur, » Quod jpsum- postea prastilisse, librum bone e (reco texig eou- cinnando, divi Hieropymi Lestiüeatigne didieinus.

Quares : unde tam incertus, atiam jsm elim, hujus libri auctor fuit? Respoulgo : Quis νον nomen MI» Suppressit, uii et juterpres, [xxyun] eujus ioi00n

91 PROLEGOMENON Y. | $8 non nisi divi Hieronymi οἱ paucorum Mss. indiclo A quoddam volomen Gothicls litteris seriptum, cujus

novines. ἢ

Cur sutem Ruífinus nomen suum suppreeserit, existimo duas rationes sssignari posse. Primo : cui enim, referente Hieronymo epist. ad Ctesiphontem, constet nonnullos Origenistas hic immistos, non 80» sus fult eum librum nomine suo extrudere et vendi- — tare Ruffinus, quod ipse de h:resi ea suspeetus erat. Ut igitur liber hie sine uHo in linfine offendieulo re- eiperetur, prefaiionem quidem preefizit, sed nomen sabticult. Eedem modo nomen suom suppreait in editione translationis librorerm Origenis περὶ ἀρχῶν, quod Bierenymus ludicat epist. 66 ad Ruffinum : « Prafatiuncula librorum περὶ ἀρχῶν ad me missa est, quam ex stylo Intellexi tuain esse. »

titulus erat, Vite Patrum Orientalium, sine auetore. Quod tamen inveni in prefalone seriptnm a Valerio Astaneensi archipresbytero, νὰ 940, hoc est anao Domini 902. Exordiebatur antem a Vita Joannis , de

"quo liber Evagrii (verius Βυϊδηὶ, ut jam probavi), sed

multo longiore. Deinde habebat multas Vitas Patrum, longe diversorum ab iis qui referuntur communiter in Vitis Patrum, quam ob rem emoem inem suspicionem abjoti. » Hactenus Castrius aester. Omnino occasio suspicandi erat, cum nomen illud praefatio prseferret, Sed oertíssimuni nobis de augiore vel interpreto hujus segundi libri ex divo Bieronyma suppeui teuimonium. Quin, quod liber ille Toleta» aue dicatur scriptus 8 Valerio, non statim inde se-

Secundo, quia Reffinus hujus libri non tam avctor B quitar eum ejus libri auelorom esse. Multi scriptores

(ut jam dixi) quam interpres est ; ideoque noluit eum 800 nonini arrogsre. Cum enim fere omnia qus hoc libro narrantur (uno capite de Oxyryucho excepto) habeantur apud Palladium et Heraelidem, verisimile mibi fit Palladium vel Heraclidem vel alium aliq..em hzc Gr:ece edidisse, suppresso nomine, qux» Ruffi- nus verit. Qux: post Palladius auctlora edidit suo nomine praefixo, et Historiam Lausiacam inscripsit,

Hsec nune sufüciant de questione hac perpleza. R. P. Georglus Garnefelt, Carthosie Coloniensis alumnus, ei bibliothecarins, studiis meis impense favens, inh appendice sua ad Elucidationes sacras ima- ginum eremitarum, eperose inquirit de auctoribus Vitarum Patrum, volens me sublevare, vel errantem

suum nomen przfíigunt vel postponunt libris quos exscripseruut, etsi pon eomposuerint, quod ignorare non potest qui vc] paucos libros Mss. oculis lustravit. Cum autem liber ille Toletanus dicatur continere « 1inulias Vitas Patrum longe diversorum ab bis, » potuit Valerius ille novam collectionem Vitarum Pa- trum instituisse. , PROLEGOMENON V. Quis tertl libri auctor?

Edit hic libri pergunt erroris funem neetere, et Divum Hieronymum auctorem faciunt ; sed stylus sa- tis arguit ejus non esse, lieet tria. ultima capita ex ejus epistolis desumpta sint, que auctorem suum venustate dictionis produnt.

jn viam reducere. Contendit maxime, Hieronymum C — Nihil subsidii ad suctorem indagandum a Mss.

In epistola ad Ciesiphontem, cum ait, « qui librum quoque seripsit quasi de Monechis, » intelligendum de Evagrio, non de Ruffino. Nihil hic addo. Judicio- sus lector textum taptum inspiciat, quem hic ante éedi, ej judicet : eujusvis judicio securus etabo. Et qui meminerit aen semel me scripsisse Ruíffnom po« fius interpretem quam aueterem 6886, contorta ab amion mana tela evadet omoia. Nolo hic umbonem opponere amice benevolo, veltela in. amicum pectus retorquere. Nam οἱ ipse tandem oum omnia exens- Bit, Kvsgrio eum librum abrogat, et ineertum ejus anciorem staiuit. Quod a mente mea non abhorret, eum Rufünum salem ejus interpretem asseruerim. Certe Rufüni hic manum accessisse, qui perpense

libris hie babeo. Nullius enim hic nomen constanter prefigitur. Vel enim qui precedenti libro et sequentl Evagrium aut Postumianum inscribunt, hunc sina inscriptione medium transire permittunt ; vel si eos- dem auctores etiam huic ínseribunt , erronee faciunt, ut de preecedente libro jam doeul. Quod si eum quí praecedenti libro inscribitur, etíam hujus et sequentis libri auctorem esse volunt, nullum jus potius Eva- grio et Postumanío, quam Ruffino, cum et hujus no- men in Mss. quibusdam praecedenti libro prascri. batur.

Quid igitur? nullus ne hie certus auctor indagari poterit? Equidem [xxx] evenit mihi, quod olim divo Hieronymo in re non absimiii ; cui cum prafatio

Bieren ymi Hilam ad Ciesipbontem epistolem legerit, D librorum κερὶ ἀρχῶν Origenis offerretur nullo prae-

dubitare pon poterit. ἃ ΧΙ. Auctorem videri. Valerium Asturicensem archi X preebyterum.

Atqve de aueloribus hisce jam ita disquisiveram, eum ecos ex Hiepsaia mitt ad me traeiauuium sonm de auctoribus Vitarem [xxix] Petrum B. P. Christoe pherus de Castro, sperm foripturg in. Balmapticensi Academia professor, in que intor alia soribit in bee verba : :

« Mihi aliquando in mentem veniehat essetne au- ctor. libri Valerius Asturicensis arehipresbyter, in eujus scripta casu incidi, cum in bibliotheca eccle- sit Toletanz aliqua evolverem Mss. ubi vidj justum

fixo titulo, ex stylo deprehendit Kuffini esse, ut jpse testatur epist. 66,ad eumdem Rufünum. SI idem hodle tihi, obtusiorís lieet naris, contigisse dixero, fortasse non omnino erravero. Sed vestigia hujus indaginis, certa satis, nisl me falto, nunc assí- gnabo.

Cum asceurate hujas et precedentis libri presfa- Wonem inter se conferrem , deprehendi non styli *etum paritetero, sed duo preterea, quae me aw ctoris, vel certe iuterpretis, ceitiorem fecerunt.

1. Ruffinus , prefatione Hbri precodentis , hae habet ín commendationem monachorum : « Ut dubi- tari non debest eorum meritís adhuc stare mundum. »

80 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. id Ad quem eumdem locum auctor respiciens, et sibi À video cur non possit tribui Eucherio baec ox Cassiano

quasi epiphonematice respondens, prologum hujus secundi libri ita auspicatur : « Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum ? »

2. Ruffinus, prsefatione eadem praecedentis libri, qnadam adumbravit ex procmio Palladii in Lausia- cam Historiam ; iu hujus vero libri prologo ex Pal- ladii epi$tola ad Lausum, qua procmio subnecti- tur, transcribit, quae locis suis collata el notata in- venies.

Quare cum una prefatio alteram respiciat ad eamque alludat, et. utraque ex eodem fonte ortum habeat, porique styli decurrat alveo, existimo satis probabiliter utriusque prefationis et libri eumdem auctorem vel interpretem posse statui. Unde et librum hunc Ruf(ino inscripsi.

PROLEGOMENON VI. Quis quarti libri auctor?

Dico : Quartus liber ex Severo Sulpicio et Joanne Cassiano est concinnatus.

Sunt enim tantum excerpta quzedam ex eorum li- bris, verbis pene eisdem. Loca singula, unde desum- pta sunt, ad singula capita annotavimus.

Quis autem ea concinnaverit, non habeo certo dicere. Videamus tamen an ei hic felici indagine possimus ad concinnatoris pervenire cubilia. Quod si Don omnino pervenerimus, jucundum saltem erit pressa legisse vestigia.

Scio Genpadium, de Script. Eccl., cap. 65, tradere

concinnatio.

Nisi fortasse quispiam obetare velit quod hoc eo- dem compendio per Severi vineta itur , qua et ipsa pulatoria czduntur falce. [ta quidem librum hunc quertum οἱ Editi οἱ Mss. ex Severo οἱ Cassiano, ta- citis tamen nominibus, adornatum exhibent. Non de- sunt tamen Mss., uti Camberonensis, qui librum hune quartum ex solo Cassiano habeat expressum, omissig illis qute ex Severo passim prsemittuntur. Átque ita Eucherio hsc epitome tribui posse videri possit.

Accedit Petri Damiani non omnino vero absimile testimonium lib. v, epist. 19 : « Quod si vobis dubium videtur, saltem vestrarum partium testimonio aurem accommodate; legite Collationes Patrum, quas Euo-

B cherius Lugdunensis episcopus elimato sermone ab-

breviare studuit; et si nobis credere non vultis, sai- tem illius littere credite. » Agit ibi de vestita mona- chorum Damianus, de quo in hoc Severi et Cassiani compendio habes cap. 15.

Quia tamen Editi omnes et plerique Mss. librum hupc ex utroque contractum reprzsentant, videndum an quod habet Cassioderus, Divin. instit., cap. 29, de Victore quodam Afro, huc facere possit : « Cassiani, inquit, dicta Vietor Martyritanus episcopus Afet ita, Domino juvante, purgavit, et quie minus erant addi- dit, ut ei rerum istarum palma merito conferatur : quem inter alia de Africe partibus [xxxi] cito nobis credimus esse dirigendum. » Forte enim additio hxc intelligi potest de Severi epitome, qux hie Cassiani

Eucherium Lugduneusis Ecclesie preshyterum, qua- (* epitomae adjuncta est. Nisi quaedam addiderit iis quaa

dam Cassiani opuscula lato tensa sermone , angusto

verbi resolvisse tramite, et inunum volumen coegisse.

Scic Cassiodorum, Instit. divin., cap. 29, aí&rmace Victorem quemdam Afrum,Martyritanum episcopum, Cassiani de institutione [xxxi] monachorum dicta purgasse, et αὐ minus erant , addidisse, non sine palmari laude.

Sed an hic liber, quem habemus prx» manibus, vel libri aliqua pars, alteri eorum tribuenda sit, non ausim af(irmare. Αἱ praestat hic ipsa Gennadii Cassio- dorique verba subjungere, ut lector vides si quid certi de concinnatore hoc discernere possit.

Gennadius igitur bec de Eucherio : « Sed et sancti Cassiani quedam opuscula, lato teusa sermone, idem

Eucherius angusto verbi resolvens tramite, in unum p

coegit volumen. » Hxc Gennadius, inquit, Baronius annal. 455, ejusdem (Pelagianz) forinz cum Cassiano; qui ne diceret erroribus confutatis Eucherium expur- gando coniraxisse opera Cassiani, latum sermonem circumcidisse pretexuit. Ita ille.

Quod si Eucherius hujus, quod hoc libro quarto damus, compendii est auctor, eum et scalpello usum ei forcipe, nunc venam | incidendo, noxiumque san- guinem extrahendo, nunc luxurians capillitium cir- eumcidendo, merito dixeris. Nam ita sanus, ita concisus hic Cassianus est, ut. nullo Pelagianz pra- fideotis nimio fervore vena micet, nullis prolixitatis

cincinnis exuberet fastidiosa facundia. Equidem non

purgavit, id est, antidotum contra veneni intima- tionem, quod seriptis sois sparsim inserebat Cassianus, apposucrit.

Baronius supra existimat Cassiodorum spe fru- Stratum non accepisse quod ex Africa exspectabat. Siquidem Ade Viennensis episcopus, in Chronico, anno 425, ab ipso Cassiodoro id operis, ut Cassianum corrigeret, elaboratum affirmat, dum ait: « Opera ilius a catholicis cautissime legenda, maxime de libero arbitrio et gratia; sed et Encratitarum heeresi incautius favit, Errores illius Cassiodorus Ravenna- tum senator purgare volens, mon ad plenum omni ex parte potuit. »

Quis nunc horum excerptorum auctor statui possit, malo in inedio relinquere, quam temere quid asse- Fere,

Petrus Ciacconius, prefationead lectorem Cassiani, refert in Vaticana bibliotheca collectiones aliquot, et octo postremos libros Institutionum in Graecam lin- guam conversos esse, sed in compendium potius re- dactos, quam integre conversos, quem ea de re dis- serentem legere quisque potest.

PROLEGOMENON VII. (Quis quinti libri auctor?

Dico : Quinii libri auetor incertus.

1. Quia Sigebertus, de illustr. Ecclesise Scriptor. in Pelagio, cap. 116, librum eum vocat De vita δὲ

4 PROLEGOMENON VIII. 42 dectrina el perfectione SS. Patrum, nec auctoris no- Α sententiarum, quem ego Latinum primus feci. Nam

men exprimit.

2. Quia etiam in Photii Bibliotheca, Cod. 198, sine auctoris nomine citatut : ᾿λνεγνώσθη ἀνδρῶν ἁγίων βίθλος : Lectus est SS. virorum liber. Eumdem enim Grecum esse, cum eo quem nos Latine habemus, eo loco manifestabo.

Margarinus de la Bigne, catalogo &eu indice chro- nologico in Bibliothecam Patrum, s2sculo v, existi- mat Evagrium auctorem esse operis quod ipse tomo fK seconds editionis edidit hoc titulo : SS. Agy- piorum anachoretarum apophthegmata, qus eadem sunt cum libro hoe v, Pelagio interprete, et vi, Joanne interprete. Ratio ejus est, quod Nicephorus, Eccles. Hist. libro xr, cap. ἐδ, eitet ex Evagrii ope-

superiorem olim translatum ; quia vitiatum pet tem- pus et confusum vidi, partim reinterpretando, partim emendando auctoris veritati restitui. » H»c Genna- dius. Equidem etsi velimus multas esse sententias in hoc opere ex Evagrii collectione acceptas, at sunt bic plus quam »c. Et cum hoc opere fiat mentio Theophili Alexandrini, Joannis Cassiani , Cyriili Alexandrini jam defunctorum , certum est Evagrium Ponticum , tamelsi, teste Gennadio, longa state vixerit, non potuisse sancto Cyrillo esse supersti- tem : ob quam eliam rationem exploratum est san- ctum Hieronymum non esse horum apophthegmatum interpretem. Nominantur interpretes Pelagiua S. R. E. diaconus, et Joannes ejusdem S. R. E. subdiaconus,

ribus multa de Pairum dictis, qux occurrunt in opere B De [xxxiv] quibus agit Sigebertus, de Vir. illustr.,

isto jam dicto.

Sed vereor ut labatur Margarinus.

41. Quia etsi quedam in his libris reperiantur qua Nicephorus ex [xxxiu] Evagrii operibus citat, non reperiuntur eo modo, quasl Evagrius ea ipse referat librum velut conscribens, sed potius ex Kvagrio citantur.

Ut quod Nicephorus citat ex libro Practico Evagrií senis cujusdam scitum de aridiore dista, habes hie libello 1 Pelagii, num. 4. « Dixit abbas Evogrius : Quia dicebant quidam Patrum. » Quod si Evagrius hujus libelli auctor esset, non diceret : « Dixit abbas Evagrius. »

Ibidem, num. 5. « lterum dixit (scilicet Evagrius) :

cap. 116 et 117. Hactenus magister sacri palatii. »

Qui ut recte lios libros Evagrio auctori et Hiero- nymo interpreti adjudicat, ità minus recte certum esse ait, librum Vitas Patrum esse Evagrii, cum po- tius certo constet ejus non esse. Vide dicta prolego- mena 4, ὃ 5.

PROLEGOMENON VIII. Quis sexti libri auctor?

Dico : Sexti libri auctor incertus.

Primo, quia Sigebertus , de illustr. Ecclesi: Seri- ptor., in Joanne, cap. 117, librum eum vocat De Vita et doctrina Patrum, nec auctoris nomen exprimit.

Secundo , quia Photius in Bibliotheca, Cod. 198 ,

Nuntiata est euidam monacho mors patris, » quod C quem proximo prolegomeno citavi, hunc librum

etiam ex Evagrio citat Nicephorus supra.

Et libello vi, num, 5 : « Dixit abbas Evagrius fuisse quemdam fratrem qui nihil habuit in substan- tia sua, nisi tantum £vangelium; » qua etiam ex Evagrii Practico citat Nicephorus supra.

9, Qus dam, qu: citat Nicephorus ex Evagrii li- bris, hic non reperiuntur. Ut, quod citat ex libro Gnostico ejus de Gregorio justo , de quatuor virtuti- bus cardinalibus, de Serapione, de mente spiritali cognitione imbuta, de Didymo, de Providentia et ju- dicio, de Basilio, quod scientia meditatione augetur, de Áthanasio, de mensa Moysis.

9. Quia varii citantur auctores Evagrio posterio- res, ut Joannes Cassianus, Cyrillus Alexandrinus, ct alii nonnulli, quos lector ipse deprehendet.

Non inutile erit hic addere qus hac ipse de re notavit Fr. Joannes Maria Brasichelleusis , sacri pa- latii apostolici magister, in indice librorum expur- gandorum , ad tomum ΙΧ Bibliothece Patram , ubi agitar de anachoretarum apophthegmatis, ubi ita commentoatur : « Deauctore et interprete bujus ope- ris vorie ambigitur; auctorem quidam, et inter eos Margarinus in chronolegico suctorem liejus Riblio- thecz indice, existimant fuisse Evagrium Ponticum, cujus certum eit esse librum Vitas Patrum , cui hic apophthegmatum semper annectitur. Gennadius, in calulogo, hzc de:Evagrio babet : « Composuit de anachoretis simpliciter viventübus librum centum

PaTROL. LXXIH.

priori anneetit; quare idem de hoc ferendum judl- eium quod de priore.

ΑἹ occurres ; Joannes Damascenus, ia libro qui in- scribitur, De iis qui cum fide excesserunt ex hac vite, refert de Macario historiam, qui ex mortui hominis cranio sciscitatus est de ejus statu , eamque citat ex Paliadii Lausiaca Historia. Atqui baec eadem historia reperitur libro hoc sexto, libello tertio Joannis, num. 16, ut et hujus libri sexti auctor videatur fuisse ipse Palladius. Respondeo : Ita quidem, hoc argu- mento motus, censuit Gentianus Hervetus, in prafa- tione versionis suse Palladianze, qui eam historiam haberi ait libro iv , qui Doctrina Patrum inscribitur, cap. De exemplis et doctrina vita spiritualis (ita con- cipitur et inscriptio et caput in editione Coloniensi, qui librum sextum et quintam uno libro compre- hendil) ; qui liber idem est cum boc sexto libro.

Quod εἰ id minus placeret, existimabat eam híisto- riam fuisse in Lausiaca Historia tempore Damasceni, et postea ab hazretico aliquo malitiose sublatam. Quod eum dixisse credo, quod huic hominum generi omnes hz spirituum apparitiones mer: sunt fabulie, quique xgre ferunt vel minimam suffragiorum pro animabus defunctorum memoriam exstore.

Equidem non sbhorret ab bsretico genio, cum Philisthaeis puteos Israel obstruere (Gen. xx v1) , ne aliquod inde mortalibus accedat refrigerium. Certe cum Palladius tertio prodierit, et ex poswema edi-

e aO Aus .

4$ IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. 34

tiohe constet, primo decuriatum, inde nonnihil inter- ἃ

potátumi prodiisse , uti plenius declarabittir prolégo- mene 14, ubi agitur de octavi ΗΜ ; cujiis Palládiius auctor est, interprete, ezistimari potest tiec τ6}}}Π integer [xz v] prodiisse, quandóquidédi 84 dé Máea- pio marratio, quam olim Deriascenus im Ladsiscá Historia legerat, ne in haé quidem lePtia Gditlone hodie reperiatur.

ique hole opinioil, quar priori , áccedo liben- tius, qua tari libel quinti quam sex, qui pto üno libro haetentüs fuere cireümlati, quod In eo narra&o- nem δὴ si reperire, Palladius ductor eréditur.

Accedo auterri fiberitits :

Primo ; qiia liber ill& quihtus el segluà a riullo, quod acfarn, Lausiaca Historla di^itur, in qua tàmeri eam se ldpisse profitelur Damascenüs.

Secundo , quia ii libro quinto, libello x , n. 67, jnter reliqua seniorura dicta habetur dictum quoque Palladii. Unde colligeré est librum illum non a Pal- ladio, sed àb alio aliquo fuisse concinnatum,

PROL'.GOMENON IX. Quis septimi libri auctor?

Dico : Septimi libri aoctor incertus.

Vocat eum librum Sigebertus de illustr. Ecclesize Scriptor., cap. 148 : Ínterrogationes et responsienes SS. AEgyptiorum Pálrum, net áucloris meininit. Et jpse Paschasius interpres, cápite 44, in fine, abse- lute pronuntíàt : « Haec sapienti δὶ spiritualium responsa Patrum, ὁ nullà auctoris holione.

PROLEGOMENON X. Quis ottati ἰόν autor?

Dico : Octavi libri auctor est. Pallhdiu& HelBtiopo- leos episcepds, dieiturque Lüusiaca Hiateria.

Clarum hoc satis es Sodrate, lib. rv, eap. 28 , en- jus verba oxprimam. Alia quidam vide m Étogiis *1 eum librus. At igitur : E: δέ tt βούλοιτο τὰ περὲ αὐ! τῶν βανθάνειν ὧν τε ἐποίησαθ, ὧν τε ἔκρυξαν, καὶ ὧν πρὸς ὠφόύλειαν τῶν ἀκουσάντων ἐγθέγξαντο, δίτως rv e τοῖς τὰ θηρία ὑκήκοον, πεπκύνηται παλλαδίω 66 βονχχῷ ἴδιων μονόβιθλον, ὃς Εὐαγρίου μέν τὰς μιἀθητὴς, πάντα δὲ ἀκριθῶς κερὶ αὐτῶν διεζῆλθεν᾽ ἐν ᾧ καὶ γονοκκῶν ἐφάμιλ: λον τοῦς προειρημένοις ἀνδράσιν ἐπανελομένεν βίον, μνήμην ποκοίηται : à Quapropter οἱ quis shüdie dweic

PROLEGOMENON XI. Quis noni libri uucior?

Dieo : Noni libri aucter est Theodoretus Cyri eyi- Scopus, voeaturque φιλόθεος 808 Θεοφιλές.

Testatur hoc ipse epistola 82, ad Eusebium Ancj- r» episcopum : « Mysticum etiam seripsimus librum, et de Providentia alia, et ad Interrogationes mago- rum alia, et de Vitis Sanctorum; et preter bme alia multa. » Cujus libri nomine Pbilothei passim memi- nit ipse in Hist, Eccles.

Nicephorus , lib. xiv, cap. 54, ubi inter alia de Theodoreti ecriptis agit : « Et rursum, inquit, Φιλο- 0soc, hoc est, Dei amantiuu llistoria, in qua insti(u- tum eorum qui etate sua vitam sancte transeger-üt

persequitur. » B

PROLEGOMBNON XH. Quis decimi libri auctor?

Dico : Decimi fibri adtlo? est Joatinés Moséhus, et inBeribitu Sophronii LhioRdrium, seu Prátusi epiri- εἰπε, e&u Nobis Paradisms.

1. Ípsé homén süürh χρη! cáp. 7? : ὁ Dixit niihi Sophronius : Veré , abba Joannes , liodie nihit ultra studeamus. »

d. Photius, Bibliothe&& sus Cod. 199, pheuihs nàttien et diversum libri litulum exhibet : ᾿Ανεγνώδϑῇ βιθλίον, τέσσαρσικχαὶτριακοσίοις διηγήμασιπερι:! ἐλημένον- πρὸς tu» ἀσκητικὴν δὲ καὶ τοῦτο τὰ μάλιστα συντελοῦν ἐστι πολιτείαν, τὰ αὐτά πὼς πραγματεύομενον τῷ προέι- ρημένῳ, πλὴν ὅτι τῶν μεταγενεστέρων ἀνδρῶν ἔργα τε καὶ

G πράξεις ἀξιοζηλὼξ ve ἀναγράφει" καὶ y&p ἐκεῖθεν τῶν

μέχρι τῆς Ἥρακλε.ου ἀρχῆς καὶ ἐπιπλέον διαίρέψάντων ἀρεταῖς, ἐπέρχεται τοὺς βίονς. Λειμῶνᾷ δὲ χαλεΐσϑαι δίδωσιν ὁ συνταξάμενος ὄνομα τὸ βιθλίον᾽ τινὲς δὲ αὐτὸ xal Νέον ὀνομάξουσὶ Παραδεΐδιον (manuscripti quidari παραδείδιν,, qui àd marginem manuscripti Margunil vocatur IIerzpixóv) Ὁ δὲ συνξέταχὼς, ᾿Ιωάννης μὲν ὄνομα αὐτῷ, ἐξ ἐπιχλήσεως δὲ ἐλέγετο ὁ τοῦ Μοσχοῦ, ὃς ἀπετάξαϊξο μὲν ἣν τῇ τοῦ ἁγίου Θεοδοσίου μονῇ, εἶτα συνδιέτρεψε |xkktrt] τοῖς τε κατὰ τὸν Ἰορδάνην ἀνὰ τὴν ἔρημον &c-

xoupivote, καὶ τοῖς i» τῇ νέᾳ Λαύρᾳ τοῦ μεγάλου ξάδδα

διαδλοῦδιν. ᾿Εντεῦθεν δὲ τά τε τῆς ᾿Αντιοχείας κλίματἄ» χαὶ τὴν ᾿λλεέξάνδρον, καὶ τὴν περὶ αὐτὴν ἔρημον, xot μέχρις Ὀάσεως ἐπελθὼν, καὶ πολλῶν καὶ μεγάλων ἀνδρῶν ἀριστείας συναγηοχώς, τοῦτο μὲν ὄψει, τοῦτο δὲ καὶ

tur accursée cogmeseobdi quss res gesserint , 409 f) αξούσῃ ἀκοῇ * αὶ c» αὑτὴν δὲ αἰτίαν xxl νήσοις

paote ae in vita ὀχδγειθυ θα, qua ad audientium wt litem ἰοουϊὲ fuerint, quormodo bosse illis obtom-« perarint, legat librum a Palladio ssénacho, qui να. grii felt discipulus, sepuratin de illis editum. Nam Ormai qua Δὲ eos epectaat, in oo seni atcureté ea - pliesta. ia quo (kxwvij etiem de mulioribus, qwe

' párem vivendi rationen oum viris supra diotis exeo.

lebam , sermo susceptus est. » Ex «no Tripartta Bisteria lib. wm, cap. d, et Nicephorus iib. xi, cap. 4. ) Cum autem tres sint diverse. Paltamii editiones diversis interptetibus, {πῶ eat videatur germna- nior, vide protegotiieno 13, ubi de interpretibus.

ἱστορησάμενος, ἐν τῷ πρὸς τὴν Ῥώμην διάπλῳ, ἐκεῖσέ τε τὰ παραπλήσια διερευνησάμενος, xal μαθὼν, τὸ παρὸν σύνταγμα γῤάφει, καὶ προσφωνεῖ Σωφρονίῳ ἢ Σωφρονᾷ τῷ οἰκείῳ μαθητῇ, καὶ ἐγχειρίξει αὐτῷ τοῦτο, τὴν τοῦ βίου μῶλουσαν ἐγίστασθαι πρὸς τὰ ἀμείνονα προτεθεαμένος μέταδολήν. Ἰλὴν iE ἀπάντων τὸ χρήσιμον ὃ συνετὸς καὶ θεοφιλὴς ἀνὴῤ δρεπόμενος οὐκ τῶν συντεταγμένων κόῤον καταγνοίῆ : € Lectus est fiber qualuor él ἰ{6- céntis constans narrationibus. Hié quoque monasileze potissitnum vitae tonducit , eamdemque fer& éum superiore (Sunetorum virorum libro , ut Photius in- digitat, quem hie suprá quinto && sexto libro divisum habes) pertractat , nisi quód eorum virorum dicta

u PROLEGOMBNON 3I. | β factaque imitstioge digna colligit, qui post insecuti À prorsus Joanties apsehoreta fait. Id tibi ex eapite 77

sunt. Vitas etenim narrat eorum qui jam inde usque ad lleraclii imperium et deinceps virtute magis cla- ruerunt. Pratum autem titulum libro indidit auctor, quam et Paradisum novum quidam appellant. Scri- pter ejus Joannes qnidam Moschi coguoimento, qui in beati Theodosii primum monasterie seeulum valer jubens, eum iis deinde monachis convixit, qui id deserto ad Jordanem exercebantur, quique nova in Laura magni Sab: certabant. Unde rursum ad Antio- chim regiones et Alexandri urbem , proximamque eremum, ad Oasim usque delatus, multorum maghno- TUmque virorum res priclare gestas aggregavit , quas partim oculis ipse spectavit, partim recenti tune auditione didicit. Eadem porro de causa cum etiam

voluminis ipsius liquido constare potetit. Photius quoque lunc ipsum aueteren libri omnem Moschnm (natiohe fortasse) fuisse asserit, cujus cognomen ἢ - lerptes Latirihs forsán Eviratum reddidit. »

Verum Sophronig his de causis auribuitur : *& quia ad ipsum per cherissimum socium Inseribitur; quemadmodum οἱ Rhetorica Ciceronis ad lieren- nium, et ejusder ad &tiicdm episiolss, ad Hereriniunt ei ad Attieum libri appellantur; sio Sophronii liber hic dicatur, quia ad Sophronium dirigiter. Atqae et eo maxime, quod ad ueum illius ia primis consefi- pts est. Namque átdcior ipse in epistola quam libra promittit, fatetur se ex hoe prato eoóronam Sophro» nio eontextissg, ae por eum allis deineeps obtulisse.

insulas Romam versus navigaus lustrasset, hisoe pj $euquiain hoc libre dieta et gesta ipsius Sophre-

similibus ibi quoque conquisitis et eoghitis, hoc opug conscripsit, quod dedicat Sophronio seu Sopbrona discipulo 800, eidemque hoc ipsum offert, eum jam animo preciperet instare vite hujes in meliorem commutationem. Cesterum ex his oranibus industrius quisque οἱ Dei amaus, fructum capiens, nunquam hujus scripti nimiam prolixitalem asecusarit, » Que Photius compendio excerpsit ex elogio auctoris, nunc bac secunda Moreüana editione , ejus libre ex Mes. Grzcis praefixo.

9. Seeunda Nicmna synedus, qua vn e.t ordine inter generales, actione 4 ita habet: ToO ἐν é&yiew κατρὸς ἡμῶν Σωφρονίον ἐκ τοῦ Λοιμωναρίου. Ἔλογεν ὁ &66ac Θεόδωρος ὁ Acne, ὅτι ἦν τος ὄγκλειστος εἰς τὸ

nji pro majori parte continentur. Nam ie tetius Mine" ris libri hujus auctoris fuit individuue egmes; et quecunque ambobus ambulanitilus oeeurreruut , vel querebtibus responderi contigit, diligentissime de- seripta sunt. Quare eiiam hee verba sepissime iterata videbis : Venimus ego et dominus rReus Sophronius sophisia ad abbatem tSlem, ete, Et ideo s^mper etiam plurali locutione utitur, dicens : Perreximus, aecessi- mus , vidimus , narravit. nobis senes monasterii dux, Per qua omnia censpiei datur, scriptorem nunquam solum fuisse in his que narrst. perquirendis. Sieut ergo Platonis Phesdrus, Timeue, Gorgias, et Parme- nides, οἱ Tullii liber de Seneetete Ceto Major inscri- buntür a personis, [xxxix] que ibi oolloquentes et

ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, ἀγωνιστὴς πάνν, et. « Ejusdem Pa« C diaputenteg inducum(ur; quid obetabit huie libro,

tris nostri Sophronii ex libro Prato. Dicebat abbas Theodorus ZEliota quia quidam inclusus eroi im mospte Olivarum, valde ceriaiof, » etc. Ubi totum caput 45, quod ia hoe libro habetur, Greece expri mitur. Quod idem repetitur actione 5, ubi et alia duo exempla ex eodem Limonario citantur.

[xxxvi] ἃ. Joannes Diaconus, lib. f, cap. 45, Vite sancti Gregorii Magni : € Nihilominus ex libro , qui a Grecis Acupov dicitur, a Latinis vero intelligitur Gampus vcl Pratum , prieceptor meus inter alia toto opbe jam difT.mata miracula interpretatas est. »

5. Joannes.Damascenus, in fine primi libri, qwem pro imaginibus scripsit , tesikmoniam ex hee libro adducit, hoe titulo : 'Ex τοῦ Δειμωναρίον τοῦ ἁγίου

quin Sophrenii dieatur, eum in ov is ambulans, visi- tans, operans, interrogaus et respondens ubique fere asseratue?

Àut demum ex ila eausa Sophrenio aescribitur; quoniam una cum Joannge prsedicto conseriptor (uL ita dicam) forte cjusde:n libri fu&. Lege hujus volu- minis caput 77, et in ejus principio ita scriptum re» peries : « Ego et dominus meus Sophronius perre- ximus ad philosophi Stephani domum doctrins gra- tia, » etc. Deiude in fine ejusdem capitis hoc modo scriptum legitur : « Ista cum audivimus, inauit mihi dominus meus Sophronius , et recessimus, et dixit mibi : Vere, abba Joannes, hodie nihil ultra studea- mus; satis enim zdificati sumns. Hzc ergo scripsi-

πατρὸς ἡμῶν Σωφρονίον ἀρχιεπισκόπου Ἱεροσολύμων. ΙΝ mus, ut et vos pariter eedificemini. »

« Ex Parvo Prato saucti Patris nostri Sophrotüii ar- chiepiscopi Jerosolymorum. »

6. Nicephorus , lib. viti, cap. δ : « Maltem quo- que et utilem de iis (monachis) historiam Sophronius Jerosolymitanus nobis reliquit, Prati et now Paradisi 1949, scripto ei indito. »

Qusres. Qui Me liber nune Sophronio patriarchae Jesegolymorum inseribatur, uti ἃ secunda Nicena syuodo, et Joanne Damasceno, nunc Joanni Mosoho seu ÉEvireto ad. Sophronium sophistam? Respondet Aloysius Lipomanus, epistopus Veronen-is, qui pri- mus hunc librum edi curavit, quem Apostolica Bi- "ligtheca suppeditavit anno 1558 ; « Scriptor libri

.Una ergo ex his ratiomibus, seu potius omnibus simul accedentibus, jure meritoque liber iste So- phronii nomine inscriptus videtur. |

Dices : In hoé libro Sophroníus fiic von appellatur Jerosolymorum pattisvchs3, sé dopMivta. Respondet idem Aloysius : Voesbalum hec son in mtiam of partem, sicut fiL modo passim, scd in bonzwt scei- piebewur ; noc aliud designabtft, qnam sapientem ot prudentem: hominem, qualis feit et Libamide ille, ad: quem mulie Magei Basilii epistole direct:o Faernnt, ipsum maximis peieconns effere»tes. Potuit ergo vie iste prius et monachus esse, et sephiste nencupari ; inde vero ad ssáctsm Jotesolymoram sedem ΔΘ. ΠΝ,

E IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI.

MT

48

ex qua, lanquam digajori loco, postea denominatio- A ctores solus est divus Hieronymus, qui Latine, quod

nem acceperit.

Petes : Quo tempore viri hi qui librum conscripse- runt claruerint? Respondet idem qui supra : Id pro certo non habetur. Verum cum Magni Gregorii Ro- mani pontiücis, hujus nominis primi, faetum nar- rent, et synchronorum Cssarum, videlicet Anastasii, Tiberii , Mauritii, et Zenonis mentionem faciant, et In sexta synodo hic liber adducatur, conjectura asse- qui possumus, circa annum Domini sexcentesimum illum fuisse conscriptum.

Porro, ad commendationem bujus libri tandem Aloysius Lipomanus prefatur : « Liber hie, amice le- ctor, quem tibi legendum exhibemus, Pratum spiri- tuale nominatur, ex Greco Latinus per doctum vi-

quidem constet, scripserit.

Secundum et tertium scriptum esse a Ruffino, par- tm ex divo Hieronymo, partim ex Mss., partim ex probabili conjectura asseruimus.

Àn vero is ex Gr:eco transtulerit, incertum. Divus Hieronymus videtur innuere a Rufino ipso compo- situm, epistola supra citata. Ait enim : « Qui librum quoque scripsit quasi de monachis, » quod tamen de libro secundo tantum capiendum, nl constat ex Patrum nominibus, que divus Hieronymus ex illo Rufüni libro exprimit, qui suo tempore circumfere- batur, quorum Vite in secundo tantum libro repe- riuntur.

Quartus liber cum ex Severo Sulpitio et Joanne

rum Ambrosium Camaidulensem monachum reddi- B Cassiano sit coneinnatus, non magnopere dubitan-

, tus, quem adhuc typis excusum, non nisi vernacula,

atque ea ltalica lingua habuimus.

« Tanta autem spritualium flosculorum amoenitate refertus est, ut in paradisi deliciis ortus esse videa- tur. In eo siquidem antiquorum monacliorum, et sliorum Patrum Deo ex intimis precordiis servien- tium redolet vite splendor, regularis discipline ob- servantia, pudicitie [x1] et continentia norma, victus et vestitus parcimonia , contra hereticos invicta constantia, in jejuniis, vigiliis et orationibus assidua perseverantia, et erga Dominum Jesum Christum exi- mius et inzstimabilis amor; quin etiam admirabilia quzdam, ac Spiritu sancto plena responsa, quz le- gentium mentes spirituali quadam dulcedine perfun-

dum, quin a Latino [xti] auctore ea concinnatio facta sit, maxime cum verbis auctorum concinnator plerumque utatur.

Quinti et sexti libri Graeeum auctorem esse, con- stat ex Photii Bibliothecs, Cod. 198, qui eos Grace legit, et styli perspicuitatem tollaudat.

Septimi libri Grecum auctorem esse, indicat ipse interpres Paschasius.

Octavi libri Graecus auctor est Palladius, ut cla- rum est ex Socrate, prolegoneno 10.

Noni libri auctor est Theodoretus, ut supra vidi- mus, quem Graecum fuisse nimis quani notum.

Decimi libri auctor est Joannes Moschus, quem Graece scripsisse testatur Photius, Bib'iothec:e Cod.

dunt; sanctarum denique mulierum invicta fldes, C 199, haeque de ejus stylo habet: Ἡ δὲ τοῦ λόγου

castitas incomparabilis, et felix earum in Deo con- summatio.

« O si tales modo inveniremus milites Cbrisfo ser- vientes, quam illustris, quam splendida, quam de- cora esset Ecclesie nostrae facies ! quam adeo deje- ctam et obsoletam, ac supra pelles Salomonis, atque Moysi /Ethiopissam (pro dolor !) denigratam conspi- cimus.

« Lege erg» lubenti animo, et (ide certa opus istud, candide lector, eujus exempium ex apostolica Bibliotheca accepimus; et ita mores et vitam tuam ad ejus lectionem compone, ut talium tantorumque virorum, quos hic deseriptos invenies, dignus 2?mu- lator existas, postmodum *ero eorum consortio in

zterna beatitudine feliciter adjungare, Quod tibi et D

mihi Dominus prestare dignetur, et omnibus qui Dominum Jesum diligunt in sinceritate. Vale. »

PROLEGOMENON Xlll. Qua lingua libri hi scripti? Dico : Plerique libri omnes Grace scripti sunt. . Palebit mox, assignatis eorum interpretibus.

Equidem cum patres illi pene omnes in Oriente nati siut, celebresque vixerint, non mirum ab Orientis

' hominibus, Grxcis maxime qui scribendi fscullate

pollebant , monachorum quibus convixerant acts posteris esse transmissa. ln primo libro, qui mjscellus est, inter varios au-

ἐρμενεία εἰς τὸ ταπεινότερον τοῦ προτέρον, x«i ἀμαθέ- στερον ἀποχλίένει : € Üperis autem hujus dictio, magis quam praecedentis (videlicet quinti et sexti libri bic) ad humiliorem ac rudiorem vergit stylum. »

PROL' GOMENON iV. Qui horum librorum interpretes?

Dico : Varii sunt borum librorum iuterpretes

In primo libro hi noti occurrunt interpretes.

1. Evagrius episcopus Antiechenus, interpres Vite sancti Antonii. monachi. Vide ad eam Vitam preludia.

9. Dionysius Exiguus interpres Vit: δυποιὶ Pa- chomii, Consule przludia Vitas illi praemissa.

9. Ursus S. R. E. subdiaconus, interpres Vitse sancii Basilii Czesarieusis episcopi. De Urso vide no- tationes ad cam Vitam.

4. Gerardus Vos:ius interpres — Vit» — saneti Ephrzem.

9. Anastasius S. R. E. Bibliothecerius, interpres Vit» sancti Joannis Eleemosynarii, patriarchae Ale- xandrini. Vide ad eam Vitam prelodia.

6. Jacobus Billius interpres Vite sanctorum Bar- laam et Josaphat.

7, Eustochius interpres Vite sanetse Pelagiz.

8. Paulus Neapolis Ecclesise diuconus, interpres Viti beat:e Marice Zgypriacse.

Melclior Goldastus, tom. I Rerum Alemannicae

49 PROLEGOMENON XIV. 56 rum, parte 2, notis ad Hepidanum, de Vita sancte A a-tulerint probaverintque , lubens aecquiescam. »

Wiboradze existimat Vitam sanctze Eugenise versam a Ruffino. Sed unde hoc deprompserit, equidem nescio. Possevinus, in Apparatu sacro, ait Vitam $auctte Eugeniz scriptam ab Ambrosio Camaldulensi abbate. An versam vult? Certe plura alia Vitos Pa- trum speetantia idem auctor, eodem teste, vertit.

[xtn] Secundus, tertius et quartus libri scripti sunt Latine, vel certe de versione non constat. Vel potius : quartus certo scriptus Latine, de prioribus duobus dubium. Vide dicta prolegom. 4, δ et 6.

Quinti libri interpres est Pelagius S. ἢ. E. diace- Dus.

lta constanter Mss. Sigebertus, de illustr. Eccle- sim Scriptoribus, cap. 116 : « Pelagius diaconus Romans Ecclesie iranstulit de Greco in Latinum, de Vita et doctrina, et de perfectione sanctorum Patrum libros xvi, scilicet : de Profectu monachorum lib. 1; de Quiete, 1; de Compunctione, 1; de Continen- tia, 1; Contra fornicationem, 1; Quod monachus nihil debeat possidere, 1; Quod nihil per ostentationem fieri debeat, 1: De patientia et. fortitudine, 1; Quod non opor!eat judicare quemquam, 1; Quod oporlet sobrie vivere, 1; Quod sine intermissione et sobrie oportet orare, 1; de Humilitate, 1; de Poenitentia, 1; de Cha- ritate, 1; de Providentia, seu Contemplatione, 1. »

Sexti libri interpres est Joannes S. Wt. E. subdia- Conus,

Ita omnes Mss. Sigebertus supra, cap. 117 : « Joan- nes subdiaconus transtulit de Graeco in Latinum de Vita et doctrina Patrum librum 1. »

Quod vero ait Sigebertus a Joanne translatum e Greco in Latinum librum unum, cum tamen quatuor libellos transtulerit, potuit hoe contigisse quod ipse in Ms. inciderit, qui libellos illos sine titulo indi- sünetos connectebat. Vel librum unum capit, qui quataor libellos continet.

Adverte quis autem Pelagius hic, quis Joannes fuerit, merito qu:eri potest. R. P. Georgius Garne- feit, libru supra citato, censet Pelagium hunc ante S. R. E. diaconum, cum hunc librum verteret, post fuisse Romanum pontificem ab anno Domini 555, usque ad annum 559. « Ad quod sentiendum, in- quit, duo me impellunt, 1* quod fuerit lingux:« Grzcae peritissimus; 2* quod varias legationes obierit ad Ecclesiam Orientalem, de quibus nemo dubitabit, qui consulere voluerit Baronium, ab anno 533 ad annum 555, Id igitur persuasum mihi habeo, hunc Pelagium in his^e legationibus incidisse in eum li- brum Graecum de quo Photius meminit in Biblio- theca, Cod. 198, et hune secum Romam compor- tasee, ibidemque transtulisse. Αἱ vero cum lianc versionem perduxisset usque ad libeili seu partis xvin eap. 16 (ut est io prima editione), mox aliis hegotiis praepeditus, seu potius Romana sede guber- manda oneratus, reliquum versionis opus videtur imposuisse Joanni subdiacono, quem arbitror eum- dem esse qui Pelagio in Romans Ecclesie primatu s9coessit, Ita conjicio et opinor, si quid alii certius

[lactenus ille.

Septimi libri interpres est Paschasius, S. R. E: diaconus, qui [xru;] Martini Dumiensis abbatis ro- gatu eum Latinitate donavit. —

Ita diserte przfatio libro illi prefixa prefert, Te- statur quoque Sigebertus supra, eap. 1418 : « Marti- DuS episcopus traustulit per manum, Paschasii diaconi interrogationes et responsiones plurimas sau- ctorum AEgyptiorum Patrum in Dumiensi coenobio. »

Adverte lie, primo, duos fuisse Paschasios diaco- nos his temporibus pene suppares (nam Paschasius Batbertus duobus s:eculis posterior in hunc censum venire non potest), utrumque scriptis clarum. Primus est Paschasius S. R. E. diaconus, « cujus reetissimi

B (ait sanetus Gregorius lib. iv Dialog., cap. 40) et lu-

culenti de sancto Spiritu libri exstant ; » quique, eodem teste, « temporibus Symmachi apostolicze sedis przsulis defunctus est. » Sedit autem Symma- chus 5b anno 499 ad annum 515. [lujus etiam memi- nit Sigebertus, de illustr. Eccl. Scriptor., cap. 17, et alii posteriores. Hic idem est ad quem Eugippias presbyter Vitam sancti SeVerini Noricorum apostoli 8 se consceripiam transmisit, ejusque censurz subje- cit. Nam nomen, tempus, locus et sacra functio id docent, ait Baronius tomo VI Annalium ad annum 496. Cui respondit idem Paschasius, quam epistolam Baronius ibidem exhibet. Eam hic prolegomeno 25 invenies. Secundus est Paschasius diaconus mona- sterii Dumiensis in Gallicia, qui suum librum de Vi-

C tis Patrum, qui in hae editione septimus est, dedica»

vit Martino presbytero et abbati Dumiensi ; cujus Martini obitum Gregorius Turonensis, lib. v Hist. Franc., cap. 57, anno 5 Childeberti junioris statuit , cni Baronius tomo Vll. Annalium annum 583 assi- gnat.

Adverte secundo, iisdem quoque teinporibus duos fuisse Eugippios : Unus abbas, qui scripsit « ad quemdam Paschasjum diaconem de Vita sancti mo- nachi Severini, et claruit post. consulatum Impor- tuni junioris, Anastasio imperatore regnante, » ut ait Isidorus de illustr. Ecclesiae. Scriptor., cap. 15. Claruit igitur hic etiam post annum 509, in quem consulatus Importuni seu Opportuni incidit. Nam in epistola sua sancti Severini Vii: przmissa ait se

D scribere biennio post consulatum Importuni. Alius

etiam abbas, « qui defloravit libros sancti Augustini episcopi Hipponensis, fuitque tempore secundi Pe- lagii, et imperatoris Tiberii Constantini, ut scribit Sigebertus de illustr. Ecclesim Scriptor., cap. 59. Fioruit igitur ille circa annum 580.

Ex his nune facile colligi potest (quod etiam ami- cissimo Garnefeltio ia. mentem venerat) posteriorem Paschasium interpretem esse libri septimi; ia. eum euim saeculum Martini Dumiensis, cui suam versio- nem inscribit, quadrat. Stylus quoque ejus non as- surgit ad prioris Paschasii stylum. Iluic priori potius tribuenda translatio Paradisi Heraclidis. De quo pro- Jegomeno 25, Qui et S. R. E. diaconus [xtiv] fuit;

| Bl IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. | uti habemus testimonio sancti Gregorii supra, Poste- A praestiterit; et opus ejus certa nota designat, quod

rior etiam diaconus fuit in coenobio Dumiensi, sed dubito:«n etiam S. R. E. Vereor enim ne ex confu- $:one duorum Paschasiorum, posteriori titulus quo- que prioris adhzeserit. Atque ita impressum, quod iputare pondum sum ausus.

Octavi [iari, qui a Palladio Grece scriptus, inter- pres est Geniianug Hervetus, canonicus Dbemensis, qui praeclaram operam praestitit in boc interpreiandi genere.

Adverte hic tres diversos esse Palladii editiones diversis jnterpretibus.

Prima est quze prodiit ipso typographia tirocinio in prima editione Vitarum Patrum, ubi nullus cer- lus jnterpres assignatur, Hic liber iu sequentibus

editionibus Vitarum Patrum omissus est, sed anno B

1547 rursus eam in &ua editione, qua» Colaniz lucem vidit apud Jasparem Gennepzuin, revocavit F. Tlieo- doricus Loher a Stratis Carthusianus.

Secunda est qux prodiit Parisiis apud loannem Parvum, an. 1504, curatore Jacobo Fabro Stapulensi. Sed hzc alium titulum (inscribitur enim Paradisus Hleraciidis) praefert; et alium, incertum pariter exhi- bet interpretem, qug eadem Palladii praíixo tiwulo

$lea prodiit Venetiis anno Domini 1554, tom. LII de Vitig Sanctorum per Aloysium Lipomauum colle- ctis. Curavit qutem banc editionem opera Francisci Torres conferri cum Msg. exemplari Palladii, qued Venetiis est in Bibliotheca eardinalis Begsarionis, qui, ut ait Lipomanus, « a capite δὲ calcem usque uiro- que collato yolumine, hunc egmdem prorsus cum illo reperit, paucis quibusdam, iisque perexigni me- menti, immultatig. Titulus etiam discrepabat, et pum- cupatorja epis(ola, quae non ab Heraclide Alexangri- no, sed a Palladio Cappadociam episcopo, lice! in utpa- que volumine ad Lausum scripta videretur. ἢ} 8 igitur paucis locellis correctis, et ad euendatiseipum codicem, » ut existimabat Lipemanus, s redactis, » librum illum tgmg I]I do Vitis Sanctorum iaseruis.

Tertia egt, quam hic damus, quamque $ug styla e Grieco textu adornavit lHlistorig Laus'aca tiiulo (en- tianus Hleryetus, et Parisiis vulgavit Beruardus Tur- risanug annp 1525, qua rursus prodiit ibidem apud Guiliglmgm Chaudierium, aunq 1970, annotationibus quibusdam marginalibus per Fr. Thomam Beauxamis Carmelitam dogtorem theologum illustrata ; qua insuper Laurentii Barrengis $choliis aucta , Historic Christian: veterum Patrum inserta est Parisiis apud Michaelem Sonniup,, auno 18583, item tomo VII Bi- bliotheeg SS, Payum.

Quod si quis ey quartam Palladii editionem yenari velit, non magnopere [xLv] ei laborandum erit. In- veniet enim Rufüinum vetustiggimpm Palladii jnter- pretem, si vera est conjectura quam prolegomeno 4 $2 οἱ 10 expressius.

Quares qu» ex his sit germana Palladii higtoria? Respondeo : Videtur illa quam Hervetus edidit, Nam Socrates, Jib. iv, cap. 18, aij &e supersedere SS. Pa- wum Yitas describere, quod jd Palladius abunde

in ca agatur ia: de mulieribus quam viris. Béwew δὲ ἀχριθῶς περὶ αὐτῶν διαξῆλθεν᾽ ἐν ᾧ καὶ γυναικῶν ig- pov τοῖς προειρημένοις ἐκανελομένων βίον μνόμον πε- ποίμτας : € Ümnia, qua ad eos spectant, ἰὼ eo aunt accurate explicata. In quo efiam de mulieribus , qux parem viyendi rationem cum viris supra dictig ey- colebant, sermo susceptus est. » Atqui tam de mu- . ljieribus quam viris babes in Hervetina editione ple- nius, cum in aliis editionibus perparum de mulieribus tractetur. Vide supra Prolegomepon 4, $ 3

Noni lihri interpres est idem Gentianus Hervetus, qui cum superioris libri interpretatione una prodit.

Aloysius Lipomanus, tomo ll de Vitis Sanctorum, anno 1558 Venetiis edito, inseri curavit hunc Theo- doreti librum, interprete Alberico Longo Salentino, (nem ἃ viro docto Tridenti nactus fuerat.

Decimi libri interpresest Ambrosius Camaldulen; s abbas. Ha enim ín apostolica Bibliotheca se invenisse testatur Aloysius przfatione ad lectorem, qui primus eum edi curavit tomo VII de Vitis Sanctorum.

Dices : Joanues Diaconus, postea Romanus pontj- fex, in quarto libro, quem de beati Gregorii Vita scripsit, dum cap. 65 voluminis hujus mentionem facit, recensendo mirabile ejusdem sanctissimi pon- tificis factum, se interpretem profitetur. Ait. enim : « Sed ne solis verbis tanti praesulis humilitas iugu|- cari credatur, superest ut ex Gracorum relationibus a me nuper interpretatis eadem Patris humilitas vi-

(Σ vis operibus demonstretur, in quibus videlicet ija

refertur : Enarravit nobis abbas Joannes Persa, san- ctus et venerandus vir existens, de Magno Gregorio beatissimo papa Romauo, dicens : (nuujau iyi Βα- v am ad adorandos loculos sanctorum apostolorum Petri et Pauli ; et una dierum, cum gtarem ἰμ medio civitatis, video papam Giregarium per me yrangiturum, ct cogitavi me mittere ante eum. Cum ergo appro- pinquasset mihi papa, videns quia perggrem, ut qii- tercin me ante eum ; sicut corqm Deo ico, fratres, primus misit se ante me $uper terram, et nan ante Surrexit, quam ego prior surgerem, et amplexatus me cum magna humilitate, tribpit mihi per manum numismata tria, et jussit mihi dori casulam et ng- cessitates meas omnes. Glorificavi ergo Deum, qui

D donavit ei talem humilitatem |xzvi] circa omnes, et

eleemosynam, et charitatem. » Quam eamdem histo- riam invenies hic cap. 151. Respondeo inveniri quidem eam eo loco, $ed yerbis aliis, ut. duplicem interpretem liceat agnoscere.

Yerum Interpres 518 nop fuit Joannes Diaponus, sed ejus praceptor, ut ipso clare exprimit lib. u, cap. 45, Vitz sancti Gregorii; ait enim : ες Ex libro qvi a Grzcis Asquov dicitur, a Latinis vero jatelligitur Campus vel Pratum, preceptor mees imer alia (olo orbe jam diffamata miracula ipterpretaias est, mihi scribens, » etc. Quare recte in plerisque editionibus esp, ἐξ Grecorum ralgtiauibus ad po nuper inierpreta- Ff; ΒρΆ 4 842 uj nag pecie ciat apte Prem spi-

55 PROLÉGOMENON XV. δὲ rituale editionts Celoniepsis quod ex offgina Birck- Α Patrum (estimoniis nsi sunt, prxter ea qus suig

mannica prodiif.

Adverte librum hunc hodie ig ocxix eapita dunta- xat distinctum legi, eum olim pluribus constiterit, yt testotur Photius Bibliothecze sut Cod, eic. καὶ τὰ

nibus libris deprehendas, cum jn quibusdam ad dug et quadraginta supra trecentas sese extendant. } Dixerat autem initio, quatgor et trecenfis constare nar- rationibus,

Cujus varietatis dupl:cem rationem subjungit : Toov? μὲν ἑνίων χεφαλαίων ἐπὶ διακιρέφει τοῦ ἀριθμοῦ συνανξο-

βυμίηᾳο [ocig netantgr, haec pune occurennt,

. 4 Gratianus in decreti parte à , diet. 3, de Con- Secr,, cap. 16, eiat quedam ex dictis saneti Apollo- nii, de jejunio quarte et gexue ferig, que ad verbum invenies hie, lib, n, apud Rulfin., cap. T.

2. Burchardus, lib. xix Decretorum, qui est de Poenitentia, citag quatuor apophtbegmata ex Vitis Patrum seu verbis seniorum. Nam quod eapite 59 habet, desumptum est ex Ruffino, lib, ni, n. 105; quod capite 53 desumptum est, ex eodem libro, n. 131; quod capite 54 est desumptum, ex libro eodem, n. 157; quod capite 58 desumptum est, ex eodem li- bro, num, 144.

: δ. Derotheus abbas in doctrinis quas ad fratres

μένου, τηῦτο δὲ x«i dupympárey ἐστιν ὡς παρενθήχῃ : B liabuit, multa ex his libris citat, Ut doctrina prima

«Contingit id vel ex capitum quorumdam divisione, vel certe aliorum interjectione adaucte pumera. à

PROLEGOMRNON XV. Que horyam [ibrorum auetoritaa?

De auetoritate borum libroram exisümp nen faeile duhitaturos, qui prolegomena priora legerint, in qui- bus viri aliquot religione speetati, pietate illustres, doctrina copspicui, partem harum Vitarup vel eom- posuere ipsi, vel e Gre ip Latigam Jinguam tronse ferrj curavere , wti sanctus Martinus Dumionsig abhaa ; vel earum lectionem religiosig auis oommenr darunt, uti gancius Bepedietus, Cassioderus et Gre- gorius Turonensis ; vel earum partem pro aujhenlinis

gcripturis jam a mullis retro saeculis diserta reoepere, c

uti pontifex Gelasius.

Accedit quod plerique omnes auctareg nota. reíar

runt, que ipsi suis spectaverunt eculis, vel a flde dignis testibus hauserynt, Ilieronymue enim, Ruf nus, Cassiapus, Palladius, Postamiangs apud Bevgr rum, Theodoretus, Moschup, Patribus illig vel annis aliquot convizere, vel eorum loca religioes peregrir natione obierunt, [sevi] Jam vero Cassiodorus divin. Instit. cap, 58, quod commanitionem oontinet abhatis Clialcedenii αἱ Gerontii, congregatianisque monachorum, exeilat eos ad diligentem lectionem Vitarum Patrum : « Quae propter, inquit, desideranter jniroità myateria De- míni, ut sequentibus iter indicare pessitie, quia magn:e verecundig pondus est lauere quod legaa, et ignorare quod doceas. Et ideo (uturo beatitudinis memores, Vitas Patrum, confessiones fidelium, pasg- sioneg martyrum legite constanter. à

Enimvero cum ex Grecis fantjibus pleraque sint ljausta, eisí non omnino copstet de quorumdam [οιν- tium origine, qui eos tamen in Latinos alveos de- duxere, fuere viri graves, et ecclesiastica fulgentes dignitate, e cardineo Patrum ordine diaconi duo, Pe- lagius et Paschasius, unus Joannes subdiaconus. Qui cum versati faerint in oculis pontificis, cujus unius est de fontibus aque vive, et de cisternis qua een- tinere non valent aquas (Jerem. 1), ferre judicium, neu video quid de eorum germanitate sit dubitandum.

Quod si alios viros graves desideres, qui Vitarum

citat qu:edam quz habentur lib, i Ruffim. n. 144, et Pelagii libello xiv, n, 16. Doctrina secunda citat quod habetur apud eumdem Rufínum, libro eodem, n. 129, et Pelagium, libello xv, n. 9. Doctrina quinta citat quod habetur, apud enmdem Ruíünum, libro eodem, n. 61, et Pelagium, libello xvin, num. 9, ef Paschasium, cap, 4, n. 8. Ibidem citat de Agathone quod habet Ruffinus lib. yj, n, 16), et Pelagius, li- bello j!, nym. 2. Doctrina sexta citat quod habetur apud eumdem Ruffinym, lib. ni, n. 167, εἰ Pelagium, Jibello 1x, n. 9. Doctrina septima adducit id quod habet Ruffünus libro πὶ, n. 54, Pelagius libello 1v, nym. 59, Sed et apud eumdem Dorotheum aliosque plura loca ex his libris desumpta esse notare est. Dices primo : Gelasius papa, supra prolegomeno ΙΝ eas tantum Vitas eremitarum eum omni honore susci- pit, quas scripsit beatus Hieronymus |xivin]; at multe alic his immixtee sunt, quarum constat beatum Hie- ronymum non ease apctorem. Respondeo, eum qui- dem diserte recipere Vitas à beato Hieronvmo con- scriptás, sed nom ideo rejirere alias. Imo videri possit (elasiys existimasse Hieronymum plures Vitas scripsisse, preterquam Pauli, Antonii , Hilarionis, quarum diserte. meminit , quasque suscipit tanquam autheniitas scriptas a beato Hieronymo. Nam cum addit : Et omnium eremitarum, hunc librum Vitarum Patrum respicere videtur qui Hieronymi esse jam tane vulgo ferebatur. Quod intelligo maxime de se- cundo libro, quem etiau apud Graecos Hieronymi no-

D minecireumferri, jam supra monui prolegomeno 4, ὃ 8.

Nee mirum quod Gelasius secundi libri auctorem existimaverit sanetum Hieronymum (licet alius nuue ejus auctor vel ipso attestante Hieronymo agnoscas tur) cum etiam Vite saneti Antonii auctorem faciat sanetum Hieronymum, quam tamea ab Athanasio Grooea conscriptam, sb Evagrio Antiocheno Latini tad donajam certo nunc constat. Vide dicenda ad Vitam saneti Antonii in praeludiis, not,

Dices seoundo conir& auctoritatem libri secundi auctore Rufüno : Beatus Hieronymus, epistola ad Ciesiphontem eontra Pelagianos, graviter in Ruffi- num invehitur , quod Origenistas quosdam Vitis istig inseruerit, quem locum expressum habes supra, pro-

| 55 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. "6 Jegomeno δ, $ 10. Theophilus quoque scribens ad Α ἐπωνύμῳ ἐχχλησέα᾽ ᾿Αμμώνιος δὲ ἔναγχος τῆς συνόδου

Epiphanium, dum Ecclesie presidet Alexandrine, in epistola 67 apud Hieronymum gloriatur, « quod Ecclesia Ghristi egredientes de cavernis suis Orige- nis colubros Evangelico ense truncavit, et secundum Nitrie monachorum agmen contagione pestifera li- beravit. » Et infra : « Didici, ait, quod calumniato- yes vers fidei Ammonius, Eusebius, et Euthymius novo pro hzeresi furore bacchantes Constantinopolim navigarint. » De qua re certum facit Hieronymum Epiphanius epistola 75, et Theophilus ipse Alexan- drinus epistola 69 et 72; ipseque pro re tam felici- ter confecta Theophilo gratulatur epistolis 70, 71. Et epistola 61, ad Pammachium adversus errores Joannis Jerosolymitani, prope flnem, agens de Joan-

παρασχευαζομένης, ἐμαχαχίσθη τὸ σῶμα" περαιωθεὶς δὲ εἰς Δρῦν, χαλεπώτερον ὑπὸ τῆς νόσου διετέθη, χαὶ μετ᾽ οὐ πολὺ τελευτᾷ τὸν βίον, χαὶ πρὸς τῶν πλησέων μονα- x&v, ἔνθα δὴ χεῖται, λαμπρᾶς ἠξιώθη ταφῆς. Ὁ δὲ Θεόρι- Aoc ὡς ἐπύθετο, λέγεται δαχρύσαι καὶ εἰς πάντας εἰπεῖν, ὡς οὐδεὶς εἴη τῶν κατ᾽ αὐτὸν μοναχὸς οἷος ᾿Αμμώνιος, εἰ xal αὐτῷ ταραχῆς αἴτιος ἐγένετο : « Hoc loco Theophi- lus una cum czteris episcopis conveniens, de libris Origenis nullam quidem mentionem fecit ; sed Sce- tenses istos monachos ad poenitentiam invitavit, pollicitus se neque injurie accept: fore memorem, neque mali quidquam esse faeturum. Cum igitur suis clamoribus illos urgerent fautores Theophili, ut ve- niom peterent, et interim simularent synodum pro

nis epistola : « Iste, ait, Isidorus, qui in. ccelum tuis B ipsis supplicare, monachi perturbati, atque hoc plane

laudibus tollitur , idipsum infamatur Alexandrie, quod tu Jeroso!ymis. Atqui qaatuor hi Ammonius, Eusebius, Euthymius, et Isidorus hoc libro occurrunt.

Respondeo eam partem, ubi Origenistas illos indi- eio beati llieronymi detegemus, minimam harum Vitarum esse. Et potuerint iidem certo tempore Ori- genis errore fuisse infecti, post tamen resipuisse : yoxime cum eorum quidam in Grecorum Menzis compareant, et ab aliis viris sanctis fuerint laudati.

Equidem in libello Acacii, apud Photium Cod. 159, adversus [xtix| Chrysostomum synodo ad Quercum habite oblato, secundum hunc articulum invenio : « Quod beatus Epiphanius propter Origenistas Am- monium, Euthymium (non rite apud Baronium, ver-

fieri oportere rati, multis episcopis przsidentibus, illud scilicet, quod ipsis dicere solemne est: Etiamsi injuriam fecerimus, ignosce, inquiunt *. Theophilo igi- tur illos prompte in gratiam simul et in communio- nem recipiente, soluta est cognitio , qux» adversus Scetenses istos instituta fuerat; quod opinor non ita Successisset, 8j una cum reliquis monachis Diosco- rus et Ammonius adfuissent. Nam Dioscorus jam antea mortuus, in templo Mocii martyris est sepul- tus. Ammonius autem modo cum synodus convoca- retur, corpore languere coepit : [L] et postquam ad Quercum trajecisset, morbo gravius correptus fuit, ac non multo post flnivit vitam, οἱ apud vicinos monachos, ubi etiam jacet, splendidam sepulturam

tente Federico Metio, ex corrupto, ut apparet, co- (; sortitus fuit. Theophilus tandem ubi id intellexisset,

(ice, Eutychium), Eusebium, et Herac'idem, et Pal- Jadium noluit cum Chrysostomo communicare. » Meminit autem Hieronymus epistolailla ad Ctesiphon- tem. Ammonii et Eusebii, quos Origenistas fuisse asserit, Ut igilur ex synodo illa discimus, eas non caruisse suspicione Origeniaui erroris, ita pajiter docemur, non omnino liquidam fuisse suspicionem, $i Ch:ysostomus vir utique doctissimus atque san- ctissimus cum iis communicaverit.

Nec omnino sine auctore dixi, potuisse monachos, ante Origenistas, post resipuisse. Audi Sozomenum, lib. vur, cap. 17:

'Evraüf« δὲ συνελθὼν Θεύφιλος ἅμα τοῖς ἄλλοις, περὲ μὲν τῶν Ὧριγένους βιδλίων οὐδὲν ἐπεμνημόνευσε" τοὺς δὲ ἀπὸ

illaerymasse fertur, ac dixisse quod inter universos monachos 8u0s talis non esset, qualis fuisset Ammoe- nius. etiamsi ipsi turbarum exstitisset auctor.» Unde discimus res horum monachorum plane perplexas fnisse. Sane Georgius Alexandrinus in Vita Chryso- stomi ait Ammonium el Dioscorum vita functos splen- dide sepultos, et miraculis claruisse.

Quidquid sit, maneat inconcussum divi llieronymi testiinonium, et ejus monitione cautius horum pau- corum dicta excipiamus. Quanquam nihil in his oc- eurrit quod sinistre sonet, excepta una forte Evagrii sententia de impassibilitate, cui suo loco opportunum antidotum apposuimus.

Cbristophoras Castrius noster ita huic ex Hiero-

Σχήτεως μοναχοὺς εἰς μετάνοιαν ἐχάλει, μήτε μνησικαχεῖν, p nymo testimonio satislieri posse censebat, ut ex

μήτε χαχῶς ποιεῖν ὑποσχόμενος. Ἐπιδοών «v δὲ αὐτοῖς συγ- γνώμην αἰτεῖν τῶν Θεοφίλου σπουδαστῶν, xal προσποιου- μίνων τὴν σύνοδον ἱκετεύειν ὑπὲρ αὐτῶν, ταραχθέντες οἱ μοναχοὶ χαὶ τοῦτο χρῆναι ποιεῖν νομίσαντες, πολλῶν ἐπισγόπων προχαθημένων, τοῦτο δὴ τὸ σύνηθις αὐτοῖς λέγειν, κἂν ἀδιχῶνται, Συγχώρησον ἔφασαν. Θεοφίλου δὲ ἑτοίμω; σπεισαμένον, καὶ τὴν χοινωνὲαν αὐτοῖς ἀποδόν- τος, διελύθη τῶν παρὰ Σκχῆτιν ἀδικημάτων ἡ ἐξέτασις, ὅπ:ρ οἶμαι οὐκ ἄν συνέδη, εἰ σὐμπαρῆσαν τοῖς ἄλλοις μοναχοῖς Δ'όσχορης τε καὶ ᾿Αμμώνιος. Ὁ μὲν γὰρ ἤδη φρότερον τελευτήσας, ἐτάφη ἐν τὴ Μωχίου τοῦ μάρτυρος

* Vitiosa interpetatio, ut patet. Grzca enim phra- Bis, τοῦτο 84..... ἔφασαν, Sic optime vertit Vales.us :

Hispania ad me scripsit. « Primum, inquit, praemit- tendum est, Tbeophili Alexandrini, et Epiphanii Cyprii tempore motam fuisse quzstionem de Dei natura, utrum esset spiritualis, an membris corporeis constans. Nam simpliciores et precipue monachi corporeum esse censebant. Unde et hzeretici Anthro- pomorphite dicti sunt, et hi quidem aversabantur Origenem, quod Deum spiritum esse doceret; 88. pientiores autem, ut omnes Catholici, spiritum esse prodicabaut. Quare quod hac in re cum Origene sentirent, simp'ices illi tauquam Origenistas , hane

id quod solemne est ipsis dicere, etiamsi injuria affecti fucrint, Parce scilicet, dixerunt. Epit.

57 PROLEGOMENON XY. | »8 solam ob causam exosos habebant, Hinc factum ut À rorum virorum auctoritate, mire cum eruditionis

sanctum Epiphanium in omnibus catholice sentien- tem Theophilus Alexandria episcopus Anthropomor- phitarum [1861 8518. insimularit , ut referunt Socrates lib. vi, cap. 9, Sozomenus lib. vri, cap. 14, et Ni- cephorus lib. xut, cap. 12; ut etiam Joannes Jeroso- lymitanus Epiphanio, ut ait Hieronymus epistola 61, 2d Pammachium, adversus errores Joannís Jeroso- lymitani; imo Ruffinus eamdem haresim objecit Hieronymo, Inveetiv. lib. 1.

« Contra vero , qui Origeni infensiores erant, eos qui ejus lectioni vacabant , Catholicos alioquin, de b:»resibus Origenis accusabant, ut Epiphanius Theo- philum, et deinceps Chrysostomum, et monachos qui eum illis communicabant. Atque de hac re nonnihil jnsinuat divus Hieronymus in epistola 62, ad Theo- philum advereum Joannem Jerosolymitanum ; in epistola quoque 68 et 70, ad Theophilum, dum illi

dicit : « Ostendisti quod hucusqoe taciturnitas dispen-

satio fuit, non consensus; libere enim reverentis tuse loquor. Dolebamus te nimium esse patientem, et ignorantes magistri gubernacula, gestiebamus in interitum perditorum. » Sane suspicioni dederat oc- casionem , quod Origeni consentiret, δὲ ipse esset Origenista. Hce pretextu Origenistarum, [11] edem qua Chrysostomum simulatione, quatuor monachos Longos montis Nitri:e, quod ab eo recessissent, quod ejus mores non probarent, insectatus est, etiam coacto exercitu. Anthropomorphitarum, in quibus erat mo- nachorum phalanx non parva zelo percita. Quos ta- men fugientes excepit Joannes Chrysostomus et de- fendit, monito etiam Innocentio [ pontifice, qui in- erepavit Theophilum; et ille, tandem poenitentia ductus, monachos illos Longos sibi reconciliavit tan- quam fideles et probos. Scribunt hanc historiam fu- sissime omnes bistorici Grzci, Georgius Alexandrinus archiepiscopus in Vita sancti Chrysostomi, Palladius in dialogo, Socrates, Sozomenus, Simeon Metaphra- stes, Leo imperator in oratioue, Cassiodorus, Sulpi- cius, Isidorus Pelusiota , Nicephorus, quorum testi- monia referre non. vacat. Hi omnes commendabant monachos illos quos hereticos putavit Hieronymus a Theophilo deceptus. » Hactenus Castrius noster ; de qua tota historia vide Baronium, tomo V, anno Chri- sti 400.

Dices tertio contra auctoritatem lihri quarti, au- ctore Cassiano : ln decreto, distinet. 15, Cassiani opuscula censentur inter apocrypha.

Respondeo cum Aloysio Lipomano, tom. VIII de Vitis Sanctorum, Roms edito anno 1560, prefatione ante excerpta ex Cassiano, « tantum probibita esse ob unam potissimum collationem tertiam abbatis Cheremonis de proteetione Dei ; quod ex beato Pro- spero colligere est libello contra Collatorem, in quo hominem bunc notat de gratía Dei el libero arbitrio quzdam temerarie ac contra sanctze Ecclesise deflni- tiones sen'ientem, locum jam citatum adducens. Cu- jus euam sententie videtur Joannes Trithemius. Quod ut quis credat facilius, adduci is potest preecla-

tum sanctitatis, qui Cassiani opera et legerunt intre- pide, et ad suorum scriptorum fidem confirmandam adduxerunt in medium, atque suis etiam discipulis legenda mandaverunt. Ex his fuere divus Benedictus, Cassiodorus, Climachus, Bernardus, bestus. Domi- nicus, divus Thomas Aquinas, sliique quos elogiis dedimus.

« Adde quod in his Sanetorum Vitis non de eccle- siasticis dogmatibus fiat disputatio, sed de justorum moribus, conversatione et exemplis tantum agatur. Igitur, qua in parte bonus est, admissus fuit; in qua malus (ea autem est supradicta collatio de protectione Dei) rejectus est. Sie et de Origenis libris fecisse videtur sancta mater Ecclesia, Nam explosis περὶ

B 'Apyóvet aliis nonnullis ejusdem opusculis, czetera

sine offensione legi videmus et audimus, et (quod magis mirere) contra hzreticorum insanias adducer non veremur. » lta Lipoinanus. ' Simile non absimili in re judicium jam olim fuit Theophili Alexandrini episcopi, de quo apud Socra- tem, lib. vi, eap. 15 : Ηὔξησε δέ τὸ [tri] χατ᾽ αὐτοῦ μῖ» coc, τὸ αὖθις αὐτὸν μηδὲν ὑποστειλάμενον, τὰ Ὠριγένους ἀσκεῖσθαι βιδλία. Ἐρωτηθεὶς οὖν ὑπό τινος πῶς ἃ ἀπεκχή- ρυξε, ταῦτα ἀσπάζεται πάλιν, ταῦτα ἀπεχρίνατο" « Τὰ ᾿Ωριγένους ἔοιχε βιδλία λειμῶνι πάντων ἀνθέων" εἴ τι οὖν ἐν αὑτοῖς ἐφεύρω χαλὸν, τοῦτο δρέπομαι᾽ εἰ δέ τί μοι ἀκανθῶδες φανείη, τοῦτο ὡς κεντοῦν ὑπερθαίνω.» « Odium contra illum inde etiam crevit, quod libros Origenis studiose legere non vereretur. Rogatus igitur a quo-

C dam cur libros quos condemnaverat de integro am-

plexaretur? Respondit libros Origenis similes essa prato omnibus florum generibus referto. ldeirco, inquit, si quid reperio in illis boni, illud decerpo; sin spinosi quidquam , hoc utpote aculeis pungens, missum facio. »

. Nec aliter judicavit divus Hieronymus epistola 768, ad Tranquillum scribens : « Quia mes parvitatis quaris sententiam, utrum secundum fratrem Fausti- num penitus respuendus sit (Origenes) an secundum quosdam legendus ex parte, ego Origenem proptet eruditionem sic interdum legendum arbitror, quo- modo Tertullianum, Novatum, Arnobium, Apollina- rium, et nonnullos ecclesiasticos Scriptores, Grzecos pariter et Latinos; ut bona eorum diligamus, vite- musque contraria, juxta Apostolum dicentem : Ümnia probate, quod bonum est tenete (11 Thess. v). Cate- rum qui vel in amorem ejus nimium, vel in odium stomachi sui pravitate ducuntur, videntur mihi illi maledicto prophetico subjacere: Ve his qui dicunt bonum malum, et malum bonum ; qui faciunt amarum dulce, et dulce amarum (Isaie v). Nec enim propter doctrinam ejus prava suscipienda sunt dogmata ; nec propter dogmatum pravitatem, δὶ quos commentarios in Scripturas sanctas utiles edidit, penitus respueadi sunt. » Qui in fine hzc subjungit : « Quod si conten- tiosum inter se amatores ejus et obtrectatores funem duxerint, ut. nibil medium appetant, nec servent modum, eed totum aut probent, aut improbent, li-

9 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. 60 lentius piam rusticjlatem quam dac(am blaspheniam A si miraculis cjari, et optimo fine copsuminati,, vix

eligam. i

Dices quarto cotra. anetoritatem libri ocfgvj, au- ctorg Palladio ; Palladjus hic Origenista fuit, Bespon- det Aloysius Lipamanus tomo IIl de Vitis Saucjo- Twm: « Qnod is fuerig Origenista necne, ad propositum quo hic liber scriptus est parum facit. Nam non dogmata fidej in eo, sed sanctorum Vita describun- yir, et (ut ἀρ Eusebio Caesarieusi episcopo, qui et ipse Origenis fautor fuit, ait beatus papa Gelasius ) * Propter rerum singularem notitiam, quze ad instru- etígpem pertinet, pon videtur renpendus, » presertim eum (ut ingenii nostrj imbecillitas videre potuit) nihil hic non pium, ngn Christianam redoleus puritatem legatur. Approbamus igijur opus, scripiorem autego

adduci possumus, ut credamus hos illos esse, quos divus Hieronymus haereseos a Patribus damnatos asserit, et non prorsus alios,

Ego μι quod sentio libere fatear, postquam librum iunc Palladii ad Lausum a sanctissima pariterque doctjssinjo vira, Ecclesi» columna, Joanne Damasce- po, in sermone illo aureo, De[uunctgs vivorum benefi- ciis juvari, inscripto, tantopere commendatum vidi, absque ullo conscjentix: scrppulo totum opus bis terque perlegi, eaque lectione cum mirifice sum de . lectagus, tum verp flagranti quodam coelestium rerum desiderio totug exarsi. Tu tamen, quod probabilius et tibi tutius videiur, sequere.

Hactenus doctissimus et gravissimus vir Aloysius,

Dei judicio, coram quo ille stat, reservanigs. Nam B qui concilio Tridentino cum alis duobus collegis

dubia pro certis asserere, niis temerarium nobis videtur. » lta Aloysius.

Diceg quinto eum eodem Aloysip supra contra eumdem librum : Yerum aliud quoddam in boe opere pese offert, quod nos magis sollicitos [tr reddit. Divus Hieronymus, eujus in Ecclesia tanta est aucto- Fila$, quantam omnes scimus , in epistola quam ad (itesiphontem scribit, suggillans Evagrium Ponticum (imo, Rulfinum, ot prolegom. 4, $ 40 docui) Ilypez- boritam, qui librum scripsit quasi de monachis, oh- jicit οἱ multos in eo libro enumeratoa qui ngnquam [uerint , e& quas fuisse scribit Origenistas , et ab episconig damnatos asserit; volensque apertius qui hi essent indicare, subjungit : « Ammonium videlicet et Eusebium, et Eutbymiun, et ipsum Evagriuni, Or quaque et Isidprum, et multos aliog, quos enumerare Hpdium est, à Af hi sex, quorum in mentionem inci- dimus, etiam ip hoc Palladii opere interseruntur, eorumque Vite accurate descriptae reperiuntur. Quid igilur ad hic dicemus? suscipiemusne yjros guia tanto Patre de hrresi damnati affirmantgr? Respapdet idem Aloysius ; Haremys certe hoc in Ineo, lector candidissipe, Etsi illud respondere pos- &umus, librum duntaxat Evagrii (iip Ruf(ini, pt jam dixi), non autem Palladii per divum Hieropymum fuiseg dampatum, Aut jllos profecto eosdem non 6886 qui et gh Evagria et a Palladio commemorantur, sed omniug alios. Contigit enim (teste ipso etiam diva Hieropymg et Gennadio de Viris illustribus) complures sancjog Patres, necnon monachos et ana- choretas, ejusdem luisse nominis, ut in plurimis Ma- caris, Paulis, Joannibus, lsidoris, Evagriis, videre

At si h:ec. responsio tibi nop. satisfacit, nihil no- bis dicendum superest, nisi ut his sex. dimissis alios legere ne graverie. Longe enim absit ut. nos , qui tolo vite nostr: tempore contra h:zereticos desuda- vimus, velimus nunc hzreticos homines in Ecclesiam introducere.

Quauquam si ex predictis sex viris nonnulli divi Antonii discipuli fuerunt, si aliqui divi Basilii, et Grogorii Nazianzeni alumni, si summa omnes vitse honestate praediti, et divinis charismatibus insigniti,

(ut ipse exprimit epistola dedicatoria [tiv] se: undi tomi, Venetiis impressi 1553, de Vitis Sanctoruin, ad julium papam 1I) prfuit.

Diceg sexto, contra Vitas omnes in genere : Epi- giolg Adriani | papz ad Carolum regem, qua confu- tet qppugnantes secundam syuodum Nic:nam, cap. 17, in actione 5, hoc oppugnantium argumentum citat : « Quod illi libri, Vite Patrum, quorum aucto- re$ ignorantur, non prorsus idonei sint ad testimo- pia danda, et ad hrec qua in contentionem veniunt confirmanda. » Respondet Adrianus papa : « Vitze Patrum sing probabilibus auctoribus minime in Ec- clesia leguntur. Nam ab orthodoxis titulat:e et susci - piuntur, et leguntur. Magis enim passiones sanctorum martyrum sacri canones censuerunt, uL liceat eas atiam in ecclesia legi, cum anniversarii dies eorum celebrantur, » Aliud igitur est it» authenticum esse, ui in Ecclesia legatur , aliud ut a Catholicis recipia- tur er legatur. Quanquam non tam ibi pontifex agat de hig Vitis Parum eremitarum, quam de omnium gljgrum Patrum Vitis, qui sine probati auctoris no- mine non facile recipiebantur in Ecclesize lectiones.

Dices septimo, Melchior Canus libro it, cap. 6, de locjs Tlicologicis, acer cumprimis librorum censor, Gelasii tegtimonio eorum impudentiam retundit, qui barum rerum auctorem beatum Hieronymum pervul- garunt, quas nemo nisi rudis et elinguis ederet. Respondeo: Nec nos beato Hieronymo Vitas eas om- nes arrogamus; et plerasque rudiore filo textas, si

D Suidonensia multitia insplelantur, non diffltemur.

Si Canus plura voluit, nobis divi Benedicti, Cas- siodori, Gregorii Turonensis, aliorumque auetoritas potior.

Dices octavo, Galenus Westcapellius, eatech. 815, librum fictitium vocat, qui inscribitur , nescit qua

rammatica, Vitas Patrum. Respondeo : Non vat Galenus librum hunc ita fictitium, quasi omnino ficus sit; sed tantum ita vocat ratione divi Hiero- pyuj, cujus ütulum pr:efert, cum. ejus non sit, sed lictitio et adscitilio ejus nomine venditetur. Quod ad grammaticam attinet, qua dictum sit Vitas Patrum, vide prolegomeuon 1.

δι PROLECOMENON YVI. 8,

PRULEGUMEAON XVI.

Que horum librorum wiilifas)

Ex bis fontibus suos Benedictus, Cassiedorus, Mertinos Dumiensle, Dominicus, aliique religiose feiitis duetores irrigavere bortulos. Sed illusire, quod de Antonii Vita in Occidentem illata narsat di- vus Angastinus, eum duo agentes in rebus, relictis sponsis, vitam elegerunt solitariam ; quod et hie legisse non erit inutile ; « (Qrtus est sermo, ipso (Potitiano) narrante de Antonio [Lv] Zgyptie mo- mache, osjns gomen exrcellenter clarebat apud ser- γυϑ tuos, nos autem usque in illam horare latebat. Quod ille nbi eemperi!, immoratus est in eo sermone, insinuans tantum virum ignorantibus, et. admirans

A dior ; te si piget. initani, βοΐ zdyersari. Respoudit

ille, adhsrere se eotio tanla mercedis, jautaque militis. Et ambo jam tui sdific3bap| furPim, 9}}8}- pti idoneo relinquendi omaia sua, et sequendi te.

« 'Fum Botitianus ρὲ qui cup ep per aliag horji partes deamsbulabasi, querentes. eog, deveperunt ii eumdem locum, οἱ invenientes admapuerynt ut re- dirent, quonium deelinasset dies. ΑἹ illi narraia pla- cito et proposito suo, queque mado in eia (alis vo- luntae orta esset atque firmata , petiverunt, [Lvi] ne sibi molesti essent si adjupgi reausareul. gii autein Bihilo mutati a pristiuis , üeverunt ap amen, uj di- cebat, atque illis pie congratulali pupt, et. caminen- daverunt se orationibus eopum, et trahentes cor in terra, abierunt in palatium. jlli autem aífigentes cor

eamdem nostram ignorantiam. Stupebamus autem ἃ eclo, manserun| in easa. ἘΠ᾿ amho habebant spon:as.

audientes tam recenti memoria, et prope nostris temperibus testatissima mirabilia tua in fide recta et catholica ecclesia, Omnea mirabamur; et nas quia tàm magnaerant, et ille quia inaudita nebis erant.

« inde sermo ejus devolutus est ad monasterio- rum greges et mores suaveolenti tuse, et ubera de- serta eremi, quorum nos nihil sclebomus. Et crat monasterium Mediolani plenum bonis fratribus extra urbis menia sub Ambrosio nutritore, ei non nove- ramus. Pertendebat ille, et lequebatur adhuc, et (08 intenti taeebamus.

« Unde incidit ut diceret, neseio quando se et tre; alios contubernales suos, nimirum apud "Treviros cum imperator pomeridiano eircensium spectaculo

Quz posteaquam hoc audierun, dicaveramt etiam ipse virginitatem tibi. Narrahat hac Potitianus (S. August., lib. vni Confest., eap. δ) 1

Qux quidem lectio utl Agentibus in rebus profuit, ita hzc repetita narratio Augustini animum ad me- liora stimulavit, subdit enlm : « Tu autem, Domine, inter verba ejus retorquebas me ad meipsur, aufe- rens me a dorso meo ubi me posueram, dum nollem

me attendere, et constituebas me ante faciem meam,

w viderem qusm turpis essem , quam distortus et sordidus, maculosus et wicerosus; et videbam et horrebam, et quoa me fugerem non erat. Et $i co- nabar a me avertere aspectum, narrabat ille quod narrabat, et tu me rursus opponebas mihi, et implt-

teneretur, ezisse deambulatum in hortos muris € gebas me in oculos meos, ut invenirem iniquitatem

contiguos, atque illic ut forte eombinati syatiabantur, unum secum seorsum, et alies duos itidem seorsum, pariterque digressos ; sed illos vagabundos irruisse in quamdam casam, ubi h ibitabant quidam servi tui spiritu pauperes, qnalipm egt regnum — ccelorum (Matth. v), αἱ jnvenisse ibi Codicem in quo seripta erai Viia sancti Antonii. Quam legere ccpit unus eorum, et mireri, et accendi, et inter legendum me- ditari arripere talem vitam, et relicta niilitia. szcu- lari servire tlbi. Erat autem ex eis quos dicunt agen- tes in rebus.

« Tunc subito repletus amore sancto, et sobrio po- do:e iratus ita sibi, eonjeelt oculos in amicum, et ait j!Ji : Die, quaso te, omnibus istis laboribus nostris

quo ambimus pervenire? quid quxrimus? eujus rei D monaeharum ;

causa militamus? Majorne esse poterit spes nostra In palatio, quam ut amici imperatoris simus ? Et ibi quid non fragile plenumque periculis? Et per quot pericula pervenitur ad grandius periculum? et quan- diu islud erit? Amicus autem Dei, si. voluero, ecce nane fio. Dixit hoc, et turgidus parturitione nove vite, reddidit oculos paginis, et legebat, et muta- batur intus, ubi tu videbas, οἱ exuebatmr mundo mens ejus, ut mox apparuit. Namque dum legit et voleit fluctus cordis sui, infremuit aliquando et dis- crevit, decrevitque meliora; jamque tuus ait amico guo : Ego jam abrupi me ab ila spe nestra, et Deo servire statui, et hoc ex hora hac in hoc loco aggre-

meam et odissem. Noveram eam, sed dissimulabam, et connivebam, et obliviscebar. Yune vere quanto

ardentius ainabam illos de quibus audiebam salubres

affectus, quod se totos tibi sanandos dederant, tanto exsecrabilius me comparatum eis oderem (S. 48. gust., lib. it. Confess., e. 8). »

Sed Jam ante urbi. inmotuerat Antenil Vila, felici Athanasii Bomem eppylsu, qni ejusdem adhuc yiven- tis notitiam et preclara dicla. (agiaquo Romanis eg- posuit. Quod vita genua ad omnes evangelip per- fectionis numeros alemptr2um, efiam nobiljssipsy Bomae femina eonsectari ceperunt, Tradiy enim h:c dehis sonetus Hieronymus : « Nulla eo icip- pore pohilium faminarum nouerat Romg propositum hae audebal propter rei novitatem, ignominiosnm (ut tung putabatur) et. vilg jp populis remen assumare. Hee. (Marcella) ab. Alexandrinis peius gacerdotiae, pepaque Alhanaiq, gh posiga Petro, qui persecutionem Ariane bareseos decliuau- (68, quas] ad tutissjmupg commyniqais sus porjum, Romam epnugerant, vitam beaji Antonii adbuc qupe viventis, monasteriorumque in Tbehaide Pachomii, et virginum ac viduarum didicit disaiplipam , nec erubuit profiteri quad Christo placere cognoverat (Hier., ad. Princip., epp; 18). a

Hec illa Occidentis falieia germiug vel ab uno ex Oriente delata saming propegata, Fulgentius quoque in Meridie constitulus Vitas Pateum legens, ad eorum

65 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. 6i imitationem exarsit, ut habetur Vie ejus cap. 12: A — Septima, Veneto, in-quarto, per Octavianum Sco-

« Beatus Fulgentius ZEgyptiorum monachorum Vitas admirabiles legens, institutionum simul atque colla- tionum spiritali meditatione succensus, memoratas terras navigio petere statuit, duabus videlicet ex causis, ut vel ibi deposito nomine abbatis, sub re- gula viveret in humilitate, vel districtioris abstinen- tix legibus subderetur. » Sed et Moschus in Oriente constitutus refert, senem quemd»m, qui prope loca Jordanis [Lvu] moratus fuerat, lecto exemplo de pa- tientia senis (quod habetur in Pelagio, libello xwi, num. 15) qui latrones insecutus etiam marsupium offerebat, quod auferre neglexerant, ad ejusdem facti semulationem fuisse incitatum ; additque : « De-

lectabatur senex. ille ea (Vitarum Patrum) potissi- -

tum Modoetiensem, anno 1483.

Octava, Germanica, at videtur, incerto loco et ty. pographo, in-folio, anno 1485.

Nona, Lugdunensis, in-quarto, per Nicolaum Wolff de Lutrea, et. venundatur ἃ Jacobo Hugueta- no, anno 15092.

Decima, Lugdunensis, .in-quarto, per Jannot de Campis, anno 1507.

Undecima, Veneta, in-quarto, per Bonetum Loca- tellum, anno 1508.

Duodecime, Lugdunensis, in-quarto, per Stepha- num Balam, anno 1509.

Decima tertis, Lugdunensis, in-quarto, per Jaco- bum Sachon, anno 1519.

rnum lectione, ita ut esset illi semper in ore, etin B — Decima quarta, Veneta, in-quarto, apud Nicolaum

corde, unde el ex ea maximum virtutis fructum ao- quisivit (Mosch., cap. 212). »

Quin vero tota Hispania jam olim tanti bunc li- brum fecit, ut in usum communem, eum jam lingua Latina iis in regionibus exolesceret, eum in Arabí- cam transferri curarit una cum sacris Litteris; probe jutelligens quantus linc fructus ad animos in omnem pietatem incitandos exundaret. Testatur id Heleca archiepiscopus Ceesaraugustanus circa annum 860, in additionibus ad Chronica Dextri et Maximi. « Sacrz, inquit, Seripture Arabice translatze 2 presbyteris ca- tholicis habentur, et cum scholiis circumferuntur ; pr:cipue Novum Testamentum, Epistolz Pauli, Apo- calypsis sancti Joannis, et liber De Vitis Patrum, et

de Francofurdia, anno 1512.

Jecima quinta, Lugdunensis, in-quarto, per Jaco- bum Miit, anno 1515.

Decima sexta, Lugdunensis, eadem Íorma, per Jacobum Mareschal, anno 1520.

Decima septima, Lugdunensis, eadam forraa, per Antonium Vincentium, anno 1537.

Decima octava, Coloniensis , in-folio, per Gaspa- rem Gennep»um, auno 1547.

Decima nona, Coloniensis, in-folio, per eumdem, an. 1548, nisi haec eadem sit cum priore, mutato tantum titulo et anno, ut indicabo prolegomeno 90.

Vigesima, Complutensis, in-quarto, apud Joannem Gratianum, anno 1596.

historia Latius Fl. Lucii Dextri, M. Maximi,etaliorum, C — Triplicem autem inter has editiones varietatem

et Clironicon Eusebii, et libri de Civitate Dei sancti Au- gustini, propterea quod jam linguaLatina evanescebat. » Plura adduci possent ad horum librorum meritum et utilitatem affüirmandam ; sed quibus haec non satig- faciunt, quid tandem? PROLEGOMENON XVII. De variis horum librorum editionibus Latinis.

Non hic agimus de octavo, nono et decimo libro, qui hac tantum editione nunc Vitis Patrum acce- dunt; sed de reliquis, qui plerique omnes in vulga- tis Patrum Vitis locum obtinuere.

Editionuim, quas quidem nancisci lieuit, hunc habe indiculum.

Prima editio, in-folio; absque libri inscriptione, nomine typographi loco et anno editionis, typis valde informibus, qux ita inchoatur : Incipit praefatio.

Secunda, in-folio, absque libri inscriptione, no- mine typographi, ioco et anno editionis, cujus ini- tium : Incipit prologus.

Tertia, in-folio, absque libri inscriptione, nomine typographi, loco et anno editionis, qus incipit : Prologus in fructuosum.

Quarta, Norimbergensis , in-folio maximo, per

Antonium Coburger, anno 1478.

Quinta, Norimbergensis, in-folio minore, per An- tonium Coburger, anno 1482.

[ivin] Sexta, Germanica, ut videtur, in-folio, in . certo loco et typographo, anno 1492,

invenio, quam distinctis prolegomenis ob oculos $iatuam, ut appareat quid quisque varians editur in δ adornanda Sparta prestiterit, et ne quis turbe- tur, si a variis varie has Vitas citatas inveniat.

PROLEGOMENON X VIII.

De prima omnium, quod sciam, editione Latina.

[rix| Prima omnium, quod sciam, editio est in- folio, absque libri inscriptione seu titulo, absque ty- pographi nomine, loco et anno editionis; typis plane rudibus : quae omnia arguunt, librum hune editum inipsa typographiz infantia, cum plerumque omnia illa przemissa omitti solebant, et nondum ele- gentiorum typorum usus esset.

Initium libri sic babet : Incipit praefatio beati Hie- ronymi presbyteri, in. primum brum de Vita san- ctorum Patrum. Deinde : Benedictus Deus, ete. De- sinit totus liber in Marino monacho, cujus initium est : Erat quidam secularis, nis : Ubi usque modo Christus orationibus sancte Virginis multa facit mira- bilia, ad laudem et gloriam nominis sui, qui cum Pa- tre, eic.

Constat autem hac editio omnino v libris,

Primus liber incipit a prologe (qui beato Bierony- mo tribuitur, uti et totus is liber) Benedictus Deus, etc. Deinde a Vita sancti Joannis abbatis : Primum igitur tanquam. verum fundamentum, Finit bic liber in se- ptem periculis itineris, quod caput ita inchoatur : Zn

85 PROLEGOMENON XIX. 00 aliis quoque quamplurimis locis. Glauditur : Qui nos A tis gentilis invento, eamque citat ex libro jv Vita-

de tantis periculis liberavit, et tanta in. nobis ostendil mirabilia, isi gloria in secula seculorum. Amen. Secundus liber incipit a prologo : Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorwn, eic. Inde sequi- tur dictum primum : Quidam asanciorvm. Patrum geniorum, interrogantibus se monachis de cawsa. absti- nente, eic, Finit in dicto Syncleticse de infirmitate : Quia interiori homini nostro sanitas inde crescit. Tertius liber incipit a prologo Palladii episcopi : Mulia quidem et varia diversis temporibus a diversis conscripta, etc. Inde sequitur caput primum : Cum pri- mum ad Alexandriam perrexissem, etc. ; secundum ca- put : Beatusautem Isidorus , etc. Finit in dicto abbatis Sisoi : Jgnosce, mi frater, quia nondum factus sum

rum Patrum, qua in hac prima editione libro 1v ha- betur. Obiit autem ipse, teste Trithemio in catalogo illustrium virorum, eo ipso anno. Imo et ante an- num 69 post 4400 editionem eam curatam colligere est ex Ms. Cortracensi monasterii Sion. Qui liber verbotenus cum impresso hoc convenit, ut appareat ex eo exscriptum. In ejus autem Ms. fine habetur : « Completus in domo sororum beata Catharine de monte Sinai, vulgariter nuncupato de Sion, in Cur- traco, anno Doinini 1469, mensis Novembris die 17, ipso festo beati Niniani episcopi et coufessoris. » Atque hzc prima editio, ea forma et ordine quo eum descripsi, tertio typis fuit submissa, quas omnes tres editiones primo loco suggerit catalogus editio-

smenachus. Inde subuectitur velut appendix narratio B num jam prolegomeno 17 datus. Posteriores tamen

quedam de sancto Macario, qux: est de dzemone no- etu ad ostium cellule ejus pulsante, cujus initium est : Confirmatum est nobis de eo ab his qui de ore ejus audierunt, etc. Finis : Et accedeutium ad. altare vel indignitas eum, vel merita non laterent.

Quartus liber ita inchoatur : Incipit argumentum in librum quartum de. verbis et exemplis SS. Patrum eremitarum, cujus principium Pelagius S. R. E. dia- conus, extrema vero Joannes subdiaconus de Greco transtulit in. Latinum, ad instructionem vite monacho- rum. Sequitur : [1x] Cum omnis pre[atio textum op- portune praveniens, etc., ubi dicitur liber hic divisus in decem el novem partes. Prima autem pars est De profectu monachi. Incipit : Ad profectum conversatio- nis quidam frater pervenire cupiens. Decima nona et ultima pars : Exempla monastice conversationis. In- cipit: Duo quidam Patres rogaverunt Deum. Finit : Sic erit et anime. Additur : Finitur liber quartus Vi- tas Patrum. Inde subnectitar : Hac sunt verba septem qua misit abbas Moyses abbati Pastori, in quibus conti- netur consummata virius et perfectio monachi, Primum est : Quia debet homo quasi mortuus esse. Septimum est : Interrogat eum iterum frater, dicens : Ecce homo ce- dit servum suum. Finit : Modico tempore est labor, et in sempiternum esl requies.

Quintus liber inchoatur : Jncipit prologus tn qiin- (tum librum Vitas Patrum. Initium prologi est : Licet ab exordio conscriptionis nostra. Deinde : ]ncipit li- ber quintus de conversatione et. institutione sanctorum Patrum. Initium textus est : Heplicans senex quidam beneficia per humanitatem Christi nobis exhibita. Finis textus est : At ille cognovit quia justa sunt judicia Dei. Inde subjungitur : De sancto Marino monacho, incipiendo : Era! quidam secularis. Finit : Ubi usque modo Christus orationibus sancto. Virginis multa facit mirabilia, ad laudem et gloriam nominis sui, qui cum Patre et Spiritu sancto regnat Deus per omuia &ecula seculorum. Amen.

Atque ut aliquid de tempore hujus cditionis in- vestigem, hoc certo affirmare posse videor, editum

hunc librum saltem ante annum 71! post 1400. Nam

Dionysius Carthusianus, de quatuor novissimis, ar- tc. 52, narrac higtoriam Mazarii de cranio sa^erdo-

dus editiones summaria capitum adjecere et inter- seruere, quz in barum trium prima omnium deside- rantur. PROLEGOMENON XIX. De secunda editione Latina que a prima variat.

[1x1] Secunda editio (nescio an plane secunda, certe ea qua a prima variat) est Norimbergensis, anno 1478, qua ita in fine habet : « Anno Christi nativitatis 1478, Nonas vero Maii, ob beatorum Patrum proíe- etum Vitam eremitarum degeniüum, gesta quorum haud immerito memoriter sunt comusendanda, opus (Vitas Patrum appellatum) insigne a quamplurimis excerptum codicibus, per sacrarum Scripturarum viros admodum fperitissimos ornatum, in oppido Nornbergensi per Antonium Coburger oppidi prefati incoiam, quam compte impressum, finit feliciter. »

Nulla quoque huic editioni prefigitur inscriptio seu titulus, sed initium sumilur a przfatione, qua ille, qui primus ordinem prim» editionis immutavit, facti sui rationem reddit. Ait igitur :

« Ne occasione styli jn hoc opere observati, quis- quam legentium aut audientium offendiculum patía - tur, quia non per omnía procedit, uti antea hujus materie exemplaria perspexit, facile veniam dabit, postquam multorum diversitatem confusam intuetur.

« Ea propter idipsum in quatuor partes divisas differentesque distinxi, in eujus prima collegi in. unum historialja, In parte secunda libellos et do-

D ctrinalia. In parte tertia de regulari observantia. Et

fioali parte de laude et virtutum efficacia. lta sane ut pars prima per historians, secunda per libellos et 8$, pars tertia per rubricas, et quarta per rubri- carum capitula distinguatur.

« Et ut clarior notitia tabulze super eo habeatur, primum numerum foliis connumrravi, adj«ctas vero quatuor tantummodo litteras, quatuor columnis fo- liorum deputavi; ita ut si versale fuerit, remissa quzrat in prima medietate columna ; si vero com- munis minorve littera fucrit, in altera medietate.

«H»c exordio presentis operis, ad generalem ejus ποι απ sufficit praemisisse, ad cujus comple- men'um me promoveat illa que omnium est artifex,

01 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. θὰ

sapientia increata, ἰὴ seculum sscoli benedicisa, Α Vita 8. Pauli. Siniplitfs.

Àmen. »

Que hic prefationis auctor de tabula sua dieit, intelligi non possunt, nisi ipsa editio inspieiatur, A qua tabula video omnes posteriores editione, quss tamen eamdeit libri ordinem babent, variate.

Hoc igitur servat hic editor in tabula sua :

Primo poet rem, qus ordine alpbabetico in tabula exprimitur, designat literis numetnlibus folii nu- merum.

Seeundo αὐ quatiór. fiteris tajeribrs, seu capitalibus (quas ih prefatiotie versae vocsi, at quod initium versus iis soleat scribi?) A, B, C, D, [611 et quaudor mindribus a, b, e; d. Hss post folil nemerum ih tabula affyit pro Pitione quataor co- lumhereatti; quibiis quodque fofiütti &onstat. Et αι» dent phior) miediettti tujusque &oltini. serviert majoteés Httert; ἮΝ αἱ A hetvist pHoM edietati prime columns, B. secunde, C tertie, D quartz. Posteriori auterti. thédietall cujusque columna ser- viunt minores ἡ τῶν 3, b; e; d, psri tenore; ut Jam dietum est de majoribus.

Hwo dieenda füerünf, (tim me qais eaustretar mitius tne aecurate primam taristionem expressisse ; (nm quis posteriores hojds geueéris eüditiortes, vel pesefationern hane omittunt, wt editiones ineet(i ᾿σεξ

anno 1485 e 1485, qum in tabula nen utattor qea-

tuor illia majaseulis ev nimwseilis litteris; sed posi feliorum oumeruer toties 1iphabeti littetss sffigünt, guas et in lexte expriment ; vel pra(fatiotem certe decurtent, w& editie Veneta simi 2503 et Logda- nensis anni 1586 : qux» verba ie, adjectts vero, ete., usque ad, hzc exordio, etc., omiMunt, tabulamquo suam dirigent per folia tantum, sine ullis aédiiis literis, quod postea servarunt cstterz editiones.

Constat autem. eee editio, ut Jam dietum, qm- tuor partibus.

Prima pars habet iniiat : Incipit prologus. sancti Miérohymi, Cardinalie presbyteri , in. libros. Vitos Pattum sanctoruin. JEgyptiorum, etit eortm qui ἐπ Seythia, Thebaida, atque. Mesopotamia morati sunt ; mon solum quos. oculis vidit, mazimogue lebere con- spezit, verum δὲ quam plura a fide dignis relata con- scripsit. notabilé diligentia. Denigte aliorum | etiam

γα B. Abrahe ereminw,

Via S, Ρακία. Vit B: Pachomii ubbntis,

Vita 8. Pelagie. Be Christiano. monacho.

Vim B. Müurie Bgy- Vit δ. Jomnnis Eletno- piace. syA:rii.

Via 8. Marine virginis: Vita S. Exuphrosgua. Vita 8. Buslli ephcopi, μα δ. Fromonii abbatis, Vita 8. Patris Ephrom, Vita S. Simeonis. eremite , qui in eobmhna stutií,

Atque ita Βπὶ5 imponitif frittit parli.

[Lxiii] Secunda pars incipit a regisiro securidi libri sàtietotum Patrum, quod aliiá omnibus editionibus hóc quidem loco deest, exeepía Veneia anui 1508. In Lügdunensi 1536 ponitur registrum hoc initio totius libri post índicem generalem; in Complu- lensi ábnó 1590, in fine totius libri post indicem generalem. Inde sequilu& Prologus : Vere mun- dui quis dubitei, eic. Mox : lncipiumt adhorta- tione. sanctorum. Patrum ^» profectionesque mona- chorum, caieri quoque subsequentes libelli; quoi de Greco in. Latinum transtulit sanctus H ieronymus cardinalis presbyter. Editio Lugdunensis habet pro- fessiones Ioco profectiones. Inde sequitur $ primos : (Jiiddm sanclorum Patrum seniorum, interrogantibus δὲ inonachis de causa abstinentie, etc. Et subsequun- lur usque ad ducentos et septem paragraphi. Inde subjiciuntur varii libelli, numero viginti, qui in píima editione vocantur notem decim partes, ubi deest ünus, quí hic decimus sextus est De peniten- tia; sed prima editio eum mixium babet cum libello septimo, qui est De patientia, αἱ eX hic decimus sexus in Parisiensi editione inscribitur. Post subdi- tur : Incipiunt septem. capitula , qwe misit. abbas Moyses abbati Pimenio, et qui custodierit ea, liberabi- tur a pona, etc., ut in prima editione ; sed post septimum sequuntur hic triginta duo variorum Pa- trum dieta, finiunturque in hoe paragrapho seu numero qui incipit: Érat quidam in comobio jam senez probatissimus monachus. Finit : qui protegit omres in sincerilate et veritate sibi servientes.

Vitu B. Euyenim virginis.

Tertia pars hoc habet principium : Imeipit Lertia pars libri Vitas Patrum, videlicet de regula. vel con- versalione /Egypliorum monachorum, et eorum qui degunt apud Palaestinam vel. Mesopotamiam. Prolo-

authenticorum libellos fideliter e Greco ix Latinum Ba gus: Frequenter. ac. sepius a. me, (ratres, flagitatis.

transtulit; εἰ ab aliis trauslata pre sui pet[e- ctione hüic operi inseruit. Inde sequitur : Benedictus Deus, eic, Mox, Primum igitur tanquam veré (unda- mentum, etc., ut supra in prima editione, eodemqne modo finitur. Sed μας editio in prima parte hec prmterea habet : Vita S. Pauli primi ere- — Vita S. Ew(raxie virginis. mite. Vita S. Antonii. Vita servi Dei, Macarii Romani. Vita S. Hilarionis. Vita S. Posthumii.

Vita Halchi captivi.

Vita S. Onuphrii eremite,

Capitulum primum : Ante hoc triennium. Constat hsec pars capitulis 55, quorum ultimum est : (Quodam autem. tempore quidam duo philosophi , audientes famam beati Antonii, etc.

Quarta pars hoe modo inchoatur : Incipit prologus sancti Paschasii, ad exhortationem sanctorum Patrum tam Grecorum quam A ggptiorum. Initium prologi : Domino venerabili Patri,. Martino presbytero, εἰ οὐ» bati. lnde εἰϊυΐυ5 initi textue : ncipit liber. exhoria- tionum, eL primo conira gastrimargiam, ad evitandum gule desiderium. 'Texus iniium : Qeidam freier, quemadmodum in. cella propria degere deberet, Con- 8lat autem (ota hec pars üffulis xiv quorum uhimus

69 PROLEGOMENON XX. 10 ést δὲ mediationibus anachoretaruiii. Inde subnecij- À anno 1548 qui pnori proximus, hac inscriptione :

tur ópuseulum De laude et effect virtutum. ilane ediliohem, site hujus editionis Ofdihiam,

post δά verbom prope expressere omnes sequehleir

(quas suprá prolegomeno 47 exhibui ) Colutilertst exeéptà, dé quà mox.

[rxim] Et qtrideih omiies editionis Lugduherises pta fetutit epistolàm dedicaloriam Celsi Hugonis Dissuil, jn utroque jure doctoris, Cabilonensis canonici, quà revérendissimé in Ghristo Patri et durtiino D. doanni de Ponpelo jurium celeberrimo doetsti, Cabllonen- sique episcopo, ac abbatialís monssteril Sene Petri prope muros Cabilonenses eommendotarie, adnini- stratorique perpeluo opera sua pretium expenit in volumine hoc edolando : « Tantis, inquit, erat men-

dis referium, in hoc ut anüqui vix libri vestigia D

comperiat quispiam. Pro enim dictionibus, alis etiam diverse positz dictiones, sensum divi Hiero- nymi perverlebant. Nec deerant pro aliis syllabz, proque veris diversa seu impressorum incuria cor- rectorumve inertia pretermissa elementa vim di- ctionis ac sensum permutantia. Hoc tandem, sed ut prius quam vetustissimo adhibiló exemplari, iàntis ettersum mendis. » Cujus conatum lectori conside- randum relinquo. ' |

PROLEGOMENON XX.

De tertia edi'ione Latina, que ab uiraque prisre variat.

Tertia editio, varians est Coloniengis anno 1547 que primo prodiit hoe Utulo: Prototypon veteria

Vike édhélofum —Pairum, vetefis — catholice atque apostolicà Ecclesie dicta, gesiaque insignia et admi-- randa excellentium [(Lxv] aliquot Dei amicorum utrius- que sexus complettehtes ," auctore. divo Hieronymo partim, paltimque aliis atque dliia quoe verba puella nosse potétá. Abcepta er üppróbata ab Ecclestü éttiho- lica ante annos plus mille quinquaginta. .

Atqüé huit édiliun! novam &pistolarh dédieitóríat praemisit, quàm éxaravit Ádgouste £u Kal. FKel.; anno 1548, ad tevetendissitium it Christo. Patrem at dorilnom D. Henricum, abbatem ittsignis eatiio- bit ofdinis divi Benedléti in Wiblinghet Corstanián- sis didieesls, Íti qus opera Nul praistitad bánc fátio- nem reddit :

t Vitas Pattum triodó ἃ plus mille érroribus qui passim inletcurrebant, ad vétustisslaia parite? ac di- versà exemplafi4 repurgavirus. Mani mulla &unt restaurata, pleraque adjecta, nonnulla adempíà, omnia denique 4deo adamussim éxánilndlh, ul riori modu renovatus$, sed pene renatus tuiitus thesaurus (haud sine gravi tametl abore) ab omnibus piis me- rito exeipi possit. Àddidittius prsttercà tioVüin iuéin- dam ordinem 3c toVüm indltef qui sélnpér düra- bit. Nullis sane laboribus pepercimus, quo istud tà ihsigne opus prodíre posset emunetiüs à8 lersius$ - quant hactenus. )

Equiderti ati editlg tiec secanda Cofonfétists plane nova sit, an vero titulus tantum mutatus, quód Pro- totypi hotnén trinus tiotath esset, affirmare rion pos-

Ecclesie, continens Vitae, gesta, diclaque sanctorum Q sum. Certe siecutidse editionis folia et typi cum prio-

Dei amicorum wiriusque eegus, auctore seu rhapsodo sancto Hieronymo partim, partim aliis atque aliis, Colonie per Gasparem Gennepeum

Adornavit banc editionem frater Theodoricus Lo- her a Stratis, Cartbusie aul Marie in Buxia prior ac provincialis visitator, eamque dedicavit reveren- dissimo el iilustrissimo principi Othoni S. B. E, cardinali, episcopo Augustano, quem iu epistola sua dedicatoria, quam Ratisponz anuo 1546 scripsit, de sua in hoc libro recensendo opera edocet.

« Vitas Patrum ego ex anüquis et fide dignis exemplaribus manuscriptis octo aut decem simul collatis, non exiguo labore utcunque recognovi, e£ ei integritati restituisse me pulo, qua vel Hieropyme, Athanasio, Leontjio, Ampbilogio, Anthero, Niee- phoro, Evagrio, Petronio, Eutropio, Heraclide, et id genus aliis sanctis Patribus scriptum nop ambi- gitur.

« Deinde in certum ordinem quead fleri potuit, juxta seriem et rationem temporum digessi, ut lector statim cognoscat quo quisque Patrum tempore per gratiam Dei in hoc illuxerit mundo, aut potius quo tempore gratia Dei luxerit in illorum singulis. Non solum autem de viris, sed etiam de claris et sanciis mulieribus, narraüonis hujus seriem im- stitui. »

Secundo vero hec eadem editio eodem loco, et apud eundem typogrophum, iisdem typis prodiit

ris editionis foliis dé typis plane quadrant ? omissa tantum hic est paraphrasis Casslaal et Climaci, quee priori editiont in cate adjuncta erat, et eorutn. loco substituta est Vita Barlaam et Josaphat.

Quidquid sit, non dubito multurh laboris insum- ptum ἃ vito optimo in veteribus exemplaribus casti: gandis.

Ooristat sitem hxc editio libris quinque, uti. et prima editio; sed otdine multum immutato, et qui- busdam es secunda editione, et aliunde additis,

Primus liber constat tribus partibus, quatam prl- ma est de sancii viris ; Secunda de sancus rtiulleri- bus : dus? uttaquà pars permixta et conflata est ex libro primo Ruffini (qui 6st. ordine secundas in no-

D stra editione) et. allis Vitis qux irt secunda editione

post librum primer Ruffini stibneetdütur; quibus preterea Ihterserit. Vitam ÉEpieteti et Actionis; Fa bieis, et Mareelle. Tertia pits contiret etoerpta ex Severo Salpieio, δὲ Joántie Cassiano.

Secundus liber &ohtinet sshetorum Patrum Vitas, verbi, doetrinus, et ethortationes, qui est. liber ter" ues Retfini in nostra editione, |

Tertius Ier est. Palladii, γα δὲ stitiqta (cfe elone, uti Pam habet pfinis editio.

{παρ fiber est, quent Pelagius S. Ν. K. discd- nus, &t Juatmnes ejusdett. sabdistonus e Orsicó ver: tetunt. —

fexvil. Quinttis libet ost btevittonr sententiarum,

4

71

IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI.

12

υἱὲ et quintus est in prima edi&ione. Eidem adjungi- A — Nequem tamen titulus falleret, non soli Hiero-

tur liber Paschasii abbatis; inde Vita sanctorum Barlaam eremitz, ac Josaphat.

PROLEGOMENON XXI.

De quarta hac editione Latina, qua cum tribus prace- dentibus editionibus partim. consentit, partim dis- sentít.

Post omnes editiones jam enumeratas (qus elsi typorum variétate ad xix vel xx inspexerim, ad tria lamen genera, ut supra monui, referri possunt) suc- cedit nunc quarià bzc editio, qua et libris aliquot auctior, et auctorum stylo ad manuscripta exempla- ria reformato correctior prodit, Constat autem de- cem potissimum libris.

Primus liber varias continet Patrum Vitas, tam vi- rorum quam mulierum, qui asceticam excoluere, sa- Uis fuse ab auctoribus conscriptas Virorum quidem Xvi.

S. Pauli primi eremite.

S. Antonii abbatis.

S. Simeonis Stylite. S. Joannis — Eleemosy- narii. S. Hilarionis monachi. — SS. Epicteti presbyleri et S. Malchi, captivi mona- — Astionis monachi chí. S. Ünuphrü eremita. S. Macarii Romani, servi Dei, qui inventus est S. Pachomii abbatis Ta- — juxia Paradisum bennen S, Abraham eremite. B. Posthumii, Patris quin- que millium monacho- S. Basilii, Cesaree Cap- — rum. padocim archiepiscopi. S. Fronionii abbatis. S. Ephrem Syri, diac. SS. Barlaam et Josaphat. Edesse, Mulierum vero xi. S. Eugenim virginis ac S. Pelagie meretricis. martyris. S. Euphrasig virginis. — S. Marie /Egyptiace me- reiricis. S. Euphrosyne virginis. 5. Marine virginis. S. Marie meretricis, ne- ptis Abrahe eremi, — B. Fabiola. S. Paule Romane vidua.

S. Thaisis meretricis. S. Marcelle vidua.

. Potuissent plures Vite utriusque sexus addi, qui D

jn eodem vivendi instituto se exercuit ; sed et liber eicrevisset nimium, οἱ extra propositum meum abiissem, quo suscepi vulgatas Patrum Vitas, qui multorum olim manibus fuere cireumlate, recen- Sere et nitori suo pristino restituere,

Librum hunc primum divo Hieronymo presbytero potissimum inscripsi, tum quod Hieronymus potiores iu eo partes ageret, qui [Lxvii] uous plures tum vi- roruu. tum mulierum Vitas conscripsit, quam ullus alius; tum ut quam minime ab invelerata, quz rul- torum etiam veterum animos occupavit, opinione re- cederem, qua divus Hieronymus Vitarum Patrum auctor crediius fuit. Dedi igitur hoc libro primo quidqnid fere Hieronymus in eo genere prestitit.

nymo inscripsi, sed et aliis variis, quorum nornita singulz sibi Vitae preeferunt, quarum quidem aucto- res indagare potuimus. Anonym: Vitz 60 loco siut, quo eas oliin Patres esse censuerunt, qui et eas lege-- rUDL, et ex iis virtutum excmpla expresserunt, licet inter receptas in Ecclesia lectiones referri vetue- rint

Secundus liber continet Patrum Vitas breviori $iylo comprehensas, qui uffünum Aquileiensem presbyterum agnoscit auctorem, vel interpretem ; et XXxni capitibus absolvitur.

Tertius liber comprebendit non tam Vitas quam Verba seniorum eodem Ruffino auctore, vel inter- preie. Constat autem paragraphis seu numeris ccxx.

Quartus liber ex Severo Sulpicio et Joanne Cas- siano conflatus οἱ concinnatus, illius quidem Dialo« yis, hujus vero Institutionibus et Collationibus, va« ria continet Patrum exempla et monita ; constatque capitibus Lv.

Quintus liber auctore Graco quidem incerto, certo tamen interprete Pelagio S. R. E. diacono, Verba seniorum complectitur, libellis xvi! comprehensa : quorum primus est De Profectu Patrum; constatque paragraphis seu numeris xxi; secundus De Quiete, numerorum xvi; tertius De Compunctione, numero- rum xxvii; quartus De Continentia, numerorum LXx; quintus De Fornicatione , numerorum xLi; sextus De eo quod monachus nihil debeat possidere , numero- rum xri; septimus De Patientia seu Fortitudine, nu- merorum xLvi ; octavus De 60 quod nihil per osten- sionem fieri debeat , numerorum xxiv; nonus De eo quod non oporteat. judicare quemquam, numeroram xi1; decimus De Discretione, numerorum cxv ; un- decimus De eo quod oporteat sobrie vivere, numero- ram Liv; duodecimus De eo quod sine intermissione et sobrie debet orari, numerorum xv ; decimus tertius De eo quod oporteat hospitalem esse, et misericordem in hilarilate, numerorum xv; decimus quartus De Übedientia , numerorum xix ; decimus quintus De humilitate , numerorum Lxxxix ; [rxvii] decimus sextus De Patientia , numerorum xix; decimus septimus De Charitate, numerorum xxv; decimus octavus De Previdentia sive Contemplatione , nume- rorum xx.

Sextus liber auctore Graeco quoque incerto, certo tamen interprete Joanne S. R. E. subdiaceno, eliain Verba seniorum exsequitur libellis iv : quorum primus est De Prarvidentia sive. Contemplatione, est- que pars ultimi libelli przecedentis. Con:lat autem numeris xvir; secundus De sanclis senioribus , qui signa faciebant, numeris xvi; tertius De conversa- lione optima diversorum sanctorum, numeris xviil ; quartus Sepiem capitula verborum, que misit abbas! Moyses abbati. Peemenio ; et qui custodierit ea, libe- rabilur a pona, constatque numeris xxxvi.

Septimus liber auctorem habet Graecum incertum, certum interpretem Latinum Paschasium 5 R. E.

-

"5 t PROLEGOMENON XXII. | "A disconum. Continet autem Verba seniorum in locos À tutes, quasi pretiosos lapides, passim proponems ,

communes digesta, absolviturque capitibus xn. Atque qux hactenus enumeravimus , prioribus editionibus varie dispersa pro cujusque eoncinnato- ris captu prodiere, que vulgato Vitaram Patrum libro fuere comprehensa. Nunc sequentia praterea accedunt. Octavus liber certum auctorem agnoscit Grecum, Palladium Helenopoleos episcopum , certum quoque Latinum interpretem Gentianum Hervetum. Conti- net autem breves Patrum Vitas, et quarumdam fe- minarum ascetriarum, in Lausi prsepositi'gratiam in unum volumen congestas , unde Lausiaez Historiz nomen obtinuit. Absolvitur capitibus cri." | Nonus liber Dei amantium historiam virorum pa-

riter ac mulierum complectitur, qux Philotheus, seu B

Theophiles dicitur, certo auctore Grzco, Theodoreto

Cyri episcopo , certo queque Latino interprete,

Gentiano Herveto; constatque capitibus xxx.

Decimus liber auctorem Griecum habet Joannem Moschum, interpretem Latinum Ambrosium Camal- dulensem, et nomen obtinuit. Prati spiritualis, quod variis sanctorum floribus niteat. Comprebendit autem €apita omnino ccr.

Post decem bos de Vitis Patrum et verbis senio- rum libros accedit. Appendix, qut quia eadem pene omuia continet prioribus libris comprehenss, ideo eam in ealcem libri rejeci, et minore charactere οχ- primi euravi. Placuit autem hane appendicem subne-

etere, quod non ingratam rem me antiquariis factu-

utilitatem suam toto in corpore lectoris oculis pro- batur offerre. Decem quippe et novem divisus in par- tes, distinctas licet videatur habere virtutes, attamen dum occasione unius plerumque virtutes czeterze pro- miscue commendantur, collisis inter. se unionibus, hoc est, collatis:ad invicem virtutibus , gemmarum spiritualium immortalis claritas sese reverberans, mutuati lumiuis detrimenta non novit. »

Tertio, totum librum quintum , qui continet De celesti /Egyptiorum Patrum. conversatione breviores sententias. Quanquam hz sententise in Secunda edi- tione per varios libros Sparse habeantur, ut ex iis nihil in ea desideretur prster solam przfationem, quam hic reprazsento:

: € Licet ab exordio conseriptionis nostra voluntag nobii fuerit, omnia qux de conversatione sancto« rum Patrum scire potuimus , quataor libris compre- hendere ; postmodum tamen considerantes singula , quintum superaddimus, ne forte legentibus aut li- brorum quantitas , aut sententiarum displiceret con- tinuata numerositas. Cum enim in toto voluminis hojus corpore brevium sententiarum tanta sit copia, ὯΙ eas prolixe sententic| addecimare vir possint ; habito nobiscum rationis judicio, arbitrati sumus hoc modo laborem nostrum lectoris atque audi- toris gratie commendandum. Siquidem [Lxx] et breves et longs sententie per quatuor anteriores libros mistim relevandi causa fastidii ponerentur, collecta vero sententiolarum plurima parte in unum

rum existimarem , si veteres Palladii interpretes C libellum, quasi minutig quedam, et gemmarum

producerem , ut et textus varietas vel eonformitas appareret , et styli quoque antiquitas reprssentare- tur. Continentur autem appendice hzc sequentia : [tx] Heraclidis Paradisus, incerto sed veteri inter- prete capitibus Lvni ; Palladii Lausiaca, incerto sed veteri interprete , capitibus XX; JEgyptiorum Pa- trum senientis, auctore Grasco incerto , interprete Marüno Damiensi episcopo. Constant numeris cxix.

PROLEGOMENON XXII.

Quid queque editio peculiare et diversum . &b aliis habeat? Ut. res hac clare ob oculos ponatur, statui quam- que editionem inter se comparare. Et ne onfusio detur, per paragraphos comparationes distinguam.

S I. Comparatio prime et secunde. editionis.

Prima editio quinque constans libris hec habet peeuliaria et diversa a secunda editione :

Primo, totum librum tertium , 860 Paliadi: Lau- siacam » incerto sed veteri interprete.

Seeundo, in libro quarto habet przcfationem , qua secundse editioni deest. Ne quis eam desideret , ecce hie habe: « Cum omnis prefatio textum opportune Preveniens , aut sequentis materia praedicit qualita- lem , aut defensatum sui commendet auctorem ; tum Vero praesentis libri seriem proprio contirigit bac de Causa prologo indigere , quia speciales quasdam vir.

ParROL. LX XIII.

fragmina in massam aliquam conflarentur. Senten- tiolas autem dicimus , quantum ad numerum dictio- num. Ceterum quedam inveniuntur in eis quanto verbis breviores, tanto sensibus forliores : adeo ut Si quis eas profusius exponere quarat, totus sibi adesse necessario debeat. Sane nobis aliter dispo- nentibus, a Domino factum esse credimus ut AKgyp- orum Patrum ccelestis conversatio legalium libro- Tum numero signaretur, quos ipse Dominus de po- testate Egypti, id est tenebrarum, eripuit, et in cordibus eorum Evangeliez legis decreta Spiritus Sancti stylo conscripsit. Horum ergo intuentes exi- tum conversationis , fidem , propositum imitemur et studium, ut socii passionum effecii, consortes effl-

D ciamur et przmii. »

ln nullo manuscripto eam preefationem inveni; uti nec breviores sententias, quibus ea praefatio pre- mittitur; quare existimo a primo concinnatore Vi- tarum Patrum, quisquis ille sit, eas sententias ex

Feliquis libris excerotas, quod ipsa prefato 10-

quitur. ᾿ Secunda editio quatuor constans partibus, hsc

propria habet , quie in prima desiderantur : primo,

Vitas illas in prima parte quas prolegomeno 19 nomi- natim dedi, excepta Vita Marinz, seu Marini, quam prima editio habet in flne quinti libri ; secundo, to- tam tertiam partem, quam ex Severo et Cassiane

excerptam esse docui in hac quarta nostra editione ;

3

15 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. 70

tertio, totam quartam parlem, id est, librum Pas- ἃ.

easi , et opusculum De laude εἰ effectu viztwtum., 8 1]. Comparatio prime e tertim edilionis.

Prima editio niliil peculiare eontiaet, quod pon et in tertia reperiatur.

Terüia vero editjo hase a prima diversa babet in

primo libro , qua ibus eonsut parübos. Pceuliaria habet in prima οἱ secunda parte :

Primo, omnes Vitas illas quas et secunda editie babet post Vitas a Huífino conscriptas ; quibus addit Yitam Epicteti et Astionis ; necnon. De muliere Ver- cellensi septies icia, auctore divo Hieronymo et ia fine quinti libri, Vitam Darlaam et Jesaphat. Pecu- Narem etiam babet totam tertiam partem quie Cone tinet excerpta ex Severo et Cassiano.

Secundo, in quinto libro peculiarem habet librum Paschasii.

ἃ 1j. Comparetio primes et quartet editionis.

[txx1] Prima editio nihil habet, quod non ín quarta hac nostra reperias, excepta przfatione quam libro 5880 quarto (qui apud nos quintus est) praffigit, quam jam paulo ante hic expressi. Excepto item libro v prims» editionis, qui brevioribus constat sententiis.

Es tamen sententie. omnes aliis libris quarte edi--

tionis intermist:e occurrunt.

Quarta editio hxc distinets ἃ prima habet, 1? to- tiim primum librum, qui variis Vitis sanctorum con- βίαι, excepia Vita sancte Marinze, quie In prima editione in calce libri v reperitur ; 2^ totum librum

VITA CHRISTIANI MONACHI,

' « Quidam Cepomonensis, &omime ChrisUapus, juvenis conversus ingressus est eremilorjum quod- dam in archiepiscopatu Turonensi, [.zxi] «uod dicitur Castinetam : ubi cum fortior lentaretur a carne sua , affligebat se in quadragesima jejunans οἱ abstinens se ab omni potu praeter unum diem in septimana, In hieme stabat vestitus-in aqua frigida usque ad collum, disciplinam sibi dabat usquequo virge dirumperentur. Qui oum quadam die hoc fa» coret , e£ se cecidissét usque ad sanguinem , audivit vocem 3 parte Occidentis dicentem : Nihil prodest tibi quod facis, iste Deus quem inclamas, non dabit tibi quod petis ; sed convertere 3d me, et auxiliabor tibi. Quod ille audiens intellexit vonem esee inimici. Et cum orasset Deum ut auxilisretur sibi contra tentationes , proposuit aggredi peregrinationem ad djversog gancios , ut ia finiret vitam suam peregri- nando. Et cum diu hoc cogitasset , accepto baculo egressus egi nudis pedibus. Et cum venissel ante quamdam erclesiam, flexis genibus rogavit Deusa ut dare£ ei bonum consilium. Vix ab oratione δι}. Texerat, eb ecco sensit feiorem magoum , per quod intellexit diabolum astantem , qui ei suggerebat re-

. linquere babitum religienis et locum suum. Et gra-

las egens Domino de tali signo, reversus est ad fratres δυ08, Hic aliquando in festo sancti Stepbani dormiebat ad matutinas. Et cum legeretur illa lectio, ubi legitur : Et lapidavaruat Stephanum , experge- factus ad hoc verbum , reprebendit se de soganolem-

quartum , quí ex Severo et Cassiano couflatus est ; (f tia, dicens : Vas mibi , quia eic dormio ad ebsequiusm

δ᾽ totum librum septimum, interprete Paschasio ; 4" totum librum octavum , seu Palladii Lausiacam ; 5* totum librum nonum, seu Theodoreti Philo- theum ; δ᾽ totum librum decimum , 8eu Joannis Mo- selii Pratum spirituale ; 7* ex sppendice Heraclidis

Paradisum , οἱ Zgyptiorum Patrum sententias, in-

verprete Martino Durmiensi. 8 1V. Compgratio secunde et tertig edilionis.

Secunda editie in fine babet opusculum De laude et effectu viriutum , quod deest tertim editioni.

Tera editio baec particularia continet, quas ín se- cunda desiderantur ; primo, Vitam Epicteti οἱ 4.8. üonis, et Vitium Barlagsm et Josaphat, et Vitas Fa- piela et Marcelle. Kem epistolss saneti Antonii , et epistolam Macarii , et Miraculum aliquod saneti An» tonii e Germanico in Latinum translatum , necnon De muliere Vercellensi septies icta, auctore divo Hie- ronymo ; secundo, totum tertium librum, quae est Lausiaca Palladii ex veteri interpretatione ; tertio, partem libri quinti , eam videlicet , in qua continen. tur breviores sententiz.

$ V. Comparatio secunde et quarta editionis,

Secunda editio nihil singulare habet, quod non in quarta reperiatur. Omisi tantam ez prima parte Vi- tam sancti Christiani Cenomanensis, quie nihil ad Vitas Patrum. Zgyptiorum et Oriegtalium facit , et nescio quomodo inter has Vitas irrepserit. Ne quis tamen eam desideret , eccistam :

Dei. Iste sancuis non dermiebat quando lapidabatur, et pro persecutoribus orabat; et ego miser debueram rogare istum sanctum moartyrem wi oreí pro me. Kt post hoc coepit inteniasime vigilare, εἴ rogare sanchua Biephanum ot eraret pro se. in crastino cum esset ia refectorio , antequam aliquid gustaret , venit voz ad eum, dicens : Tu intendis ad terronas €e&ca8 , οἱ DOD cogitas de glorioso protomsrtyre qui orat pro te. Tunc aperti sunt oculi ejus, et levans oculos in celum, vidit. martyrem orantem pro 86, sicut vez ei dixerat. Quod cum dixisset, atatim sur- rexit οἱ petiit locum secretum in quo oraret, et dixit: Sancie Stephane, quas tibi gratas agam de tanto beneficio tuo t Nihil habeo proprium qued tibi

p dem ; sed tamen hoc do tibi qued amodo pro amoré

tui non induar lineis, sed laneis tantum , quod et fecit. Hic cum postea monere caeteros ut in bono proposito persisterent , narrabat, dicens : Eram aliquando in Castinoto jacens ia letto pleno paleis jn solario quodam, ei cum vellem repausare, sen- tiebam nescio quid quod 86 movebat sub renibus meis. Dixi quoque hoo magiatro meo, sed »lla motio non quigvi. Quadam atem die inspirante mihi Domino , copi evertere paleam lecti mei, αἱ eversa palea cum nil invenirem , levavi unam de asseribus solarii, sub quo inveni unum pedolem , οἱ in eodem magnam massam denariorum. Quos cum invents- sem , relictis illis oucurri ad magistrum aostrum, οἱ

" PROLEGOMENON XXIIT. ^s confessus sum quid invenissem. Tlle jussit mihi ut À tio sex libris. Libri plane miscelli sunt, insertis etiarà

referrem illos ad se. Quod cmm fecissem , omnes fratres jussit congregari ; qui omnes excommuni- caverunt illum qui hoc fecerat. Quod cum audisset carpentaríus quidam, dixit (Lx xin] se hoc fecisse ; et petivit veniam, humiliter correctionem promit- tens. Magister autem indulsit ei, et injunxit ei penitentiam. Sed denarios male acquísitos retinere poluit, imo divisit eos pauperibus et egentibus. » Quz desumpta sunt ex Speculo Historiali Vincentii, lib. xxix , cap. 14, qui ea citat ex Belinando. ldem, cap. 12, tradit quomodo Christianus iste trausierk 3d ordinem UCisterüiensem. Vixit autem circa an- bum 1100,

Continet preterea secunda editio in calce libri epi-

quibusdam Vitis, qum in nulla editione Latina Vita- rum Patrum comparent. Primus liber auctofein prtze- fert sancitum Hieronymum. Sed pleraque saut alioram auctorum, maxime Ruffini, ex secundo hic fibro. Se- cundus liber Eradium monachum agnoscit. Est Para- disus Heraclidis, cujus nomen in Eradium deprava- tum fuisse existimo. Tertius liber tribuitur Joanrü monacho Jerosolymitano. Quartes liber ascribitur Leontio Neapoleos Cypri episcopo. Est Vita Joannis Eleemosynarii, ab eo conscripta, cui 411 aliquot ad- duntur. Quintus liber inscribitur "Theophito, Sergie et Elchino. Est Vita Macarii Romani fis auctoribus, cui et alia quaedam subnectuntur. Sextus fíber au ctorem habet Joannem Eviratum. Est Pratum spiri

3tolam Macarii, et opuseulum De laude et effectu vir- y tale Joannis Moschi.

tutum. Quse quia didactiea sunt, nec proprie ad Vitas vel verba seniorum spectant, rectius reservantur al- teri asceticorum tomo, qui omnia Patrum asceljca et didactica scripta comprehendat. *

Quarta editio baec distincta ἃ secunda babet : Pri- 20, in primo libro, Vitam sancti Ephrem distinctam ab hactenus vulgata ; et Vitam Epicteti et Astionis, et Vitam Barlaam et Josaphat; secundo, totum librum Ociavum, seu Palladii Lausiacam ; tertio, totum li- brum nonum, seu Theodoreti Philotheum; quarto, lotum librum decimum, seu Joan. Moschi Pratum spi- riiuale ; quinto, totam appendicem.

$ VI. Comparatio tertie εἰ quart. editionis. Tertia editio nibil peculiare diversum a quarta ba-

Rursus Italica hz editio iterata fait in-quarto cuná figuris, novo interprete Joanne Mario Verdizotto Ve« netiis, ex typographia de i Guerra, 1589.

Gallica editio ia-folio, cum figuris, iBterprete anony- mo, Parisiis, anno 1494, apad Joannem du Pré. Expres- 8a est es secundaeditione Latius. Quare quidquid dixi proiegomeno 19 continere sectindam editionem Lati« nam, etiam hase Gallica continet. Unde facile est ox prolegomeno 22, ubi Latinas editiones inter se et eum bac quarta comparavi, dispicere qui bare Gallen €um nostra quarta Latina conveniat,

Alía editio Gaffíca in parve folio seu magno quarto cum figuris, Parisiis, sine indicio anni vel typogra- phi. Plane eum precedente convenit, et fors ea prior

ket przter Vitam Christiani Cenomanensis, quam jam ὦ est.

dixi nihil huc facere; et De muliere septies icta, 2u- elore divo Hieronymo, quz etiam huc non speetat ; *i sententlas breviores, quas etiam dixi sparsim in aliis quartz editionis libris occurrere; et epistolas sancti Antonij, et epistolam Macarii, quae reservantur alteri Asceseos didacticze tomo. Habet prseterea mi- raculum aliquod sancii Antonii ex Germanico in La- tinum translatum, quod nescio unde promptumi sit, nec qua fide.

Quart editio buc distincta a tertia habet : Primo, in primo libro Vitam sancti Ephrseem, distinctam ab ea quae hactenus in aliis editionibus fuit; secundo, tetum tibrum octavum, seu. Palladii Lausiacam, au- etiorem quam babeat tertia editio, ex recenti versione

Alfa editio Gallica in-quarto, cum Bguris, íntet- prete recentiore anonymo, Parísiis, apud Guilielmum Chasdijre, anno 1605. Expressa est hec ex tertia editione Latina, continetque tantum quataor libros, omisso toto quinto libro, et Paschasie, qui post quar- tum additur in Latino textu.

Alia Gallica editio fn octavo, interprete M. Jacobo Gaultier, Parisiis, apud Guillelmum de la Nowe, an- 80 1606. Continet primm [rxxv] et secundum librum juxta exemplar secundse editionis Latínz.

Flandtíca editio ín-folio parvo, sine indicto Ἰοεῖ, per Petrum van Os, anno 1490. Constat tribus parti- bus varie dispositis et mistis. Continet tantum ex no- stro libro primo, Vitam Pauli, sancti Hilarionis, Mat-

Geutiani Herveti ; tertio, totum librum nonura, seu Ὦ Chi, Onuphrii, Abrahz eremitee, Simeonis Stylit»,

Theodoreti Philotheum ; quarto, totum librum deci- mum, seu Joan. Moscbhi Pratum àpirituale; quinto, ex appendice, Paradisum Heraclídis, et Egyptiorum Patrum sententias, interprete Martino Dumiensi epi- scopo.

Accedust preterea qus omnibus aliis editionibus desont, prolegomena, praladia, notationes, onoma- 3con, et varíi variarum rerum indices.

PROLEGOMENON XXIII. - De variis editionibus vulgata variaque lingua. [rxxiv]. Haliea editio in-folio, Venetiis, anno 1476, apud Antonium Bertholomzi, Constat autem hac edi-

Thaisis meretricis, Marine. Librum secundum. Ia tertia parte continet varia exempla et dícta ex variis libris excerpta. Hac editio etsi nollum loci indicium proferat, existimo tamen Swollee impressum, quod lMbrum viderim Flandricum de Bono universali, seu fibrum Apum, impressum Swollz, anno 1488, apuá Petrum van Os, qui et hujus libri de Vitis Patrum f'landrice typographus est. Utrique libro idem insigue afügebatur.

Alla editio Flandrica in-folio parvo, Delphis apud Henricum Eckert van Homberch, anno 1498. Constat tribus partibus, uti prior editio.

Alia editio Flandrica in folio parvo, Leyd:e apud

um

7U IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. 80 Joannem Seversoen, anno 1544. Sequitur priores A Ms. sancti Floriani, in-folio, membrana, vetustis-

ediciones.

Germanica editio in-folio cum figuris. Convenit fcre cum Flandrica editione.

Anglicana editio in-folio cum figuris, interprete Guilielmo Capton Westmonasteriensi, Westmonasterii apud Wiinkiin de Worde, anno 1495, juxta ezemplar Gallicum impressum Lugduni anno 1486. Eam edi- tionem Lugdunensem Gallicam non vidi, sed ex An- glicani Codicis ordine video eamdem esse cum aliis editionibus Latinis Lugdunensibus. Quare editio An- glicana comprehendit omnia que dixi supra prolego- meno 19 comprehendere secundam editionem. Unde ex prolegomeno 22, ubi editiones omnes Latinas cum hac quarta nostra contuli, facile est videre quomodo

simus, aute annos prope pnccc scriptus. lta enim in fine habet : Hic liber fuil inchoatus in Hunia, in ezer- citu, anno Domini 819, ww Non. Junii, et perfinitus apud Sanctum Florianum n Id. Septembr, ineha. xvma. An ultimum hoc est indict. xv? Rectius divinaveris, in hebdomada xvma, id est, quinta decima. Alque ita Aventinus loco mox citando olim legit, cum littere nondum ita evanuissent. Continet ex libro primo, Vi- tam Pauli, Antonii, Hilarionis et Malchi. Librum se- cundum. Ex libro quinto nonnulla hoc titulo : Inci- piunt. adhoriationes sanctorum. Patrum, perfectiones monachorum, quas de Graco in Latinum transtulit bea- tus Hieronymus. Librum septimum. Ex appendice, AEgyptiorum Patrum sententias, hoc titulo : Interro-

hsec Anglicana editio cum hac nostra conveniat. Na- B gationes vel responsiones A gyptiorum Palrum, quas de

ctus sum hunc Codicem ex Carthusia Mechliniensi, -

admodum R. D. priore promptissime suppeditante.

PROLEGOMENON XXIV.

D manuscriptis libris, quibus ad quartam hanc edi- tionem adornandam sum usus.

, Prima mibi eura fuit, no quid temere io textu imu- tarem : nihil magnopere ingenio, nihil, blandientibus Ín speciem conjecturis dedi. Primum mihi a manu- scriptis subsidium fuit, etiam e Germanica evocatis, unde mihi quinque exemplaria [Lxxvi] submisit R. P. Jacobus Gretzerus noster. Secundum a vetustissimis editionibus. Tertium rarissime tamen, a conjectura, hon remota tamen ea, sed propinqua. Cum autem decem libros demus Vitarum Patrum, quorum tres

Graco [uxxvii] in Latinum transtulit. Martinus episco- pus in monasterio Domense.

Nota hic libri bujus meminisse Aventinum, lib. 1v Annalium Boiorum, ubi agit de Ludovico Pio impe- ratore qui curavit ex Dilmatia, quam iuvaserat, pro- fligari Lindewitum Slavum. « Hoc, inquit, bello scri- ptus est Codex, qui ex membranis compactus, mon- $lratur in monachorum monasterio, quod a patria mea decem millia passuum Occidentem versus hie- malem, in ripa llmi conditum exstat, Sunt in illo libro descript:e Vite divorum a Paschasio e Graeca lingua in Romanam translatz. Item Hilarion divi llie- ronymi, adeo antiquis litteris, ut mihi repuerascen- dum, et ad prima elementa redeundum fuerit. »

posteriores nunc primum accedunt ex interpretatione C Hactenus ille, Hundius, in Metropoli sua Salisbu-

recentiorum qui vixere Patrum memoria, non est quod omniom librorum manuscripta exemplaria ex- spectes. Eorum igitur tantum librorum manuscripta exspecta exemplaria qui jam olim translati" fuere, quales septem priores, quique hactenus titulo Vita- rum Patrum impressi sunt.

Manuscriptorum quibus usus sum, ecciste eatalo- gus, quem do juxta vetustatem characteris, quantum Coidem mihi colligere licuit, vel ex auno ascripto, vel ex charactere. Sciunt antiquarii aliquod szculi indicium ἃ characteris genere sumi. Cito autem eos referendo ad editionem hanc quartam.

Ms. Vedastinus, e celeberrimo sancti Vedasti mo- nasterio membranaceus in-folio, vetustissima manu, quippe characteribus capitalibus conscriptus. Descri-

ptus hic erat rogatu abbaiis Nomedii, qui eum basi- ἡ

Jicz sancti Medardi obtulerat. Unde Suessione, ubi insignis sancti Medardi basilica, librum hunc profe- ctum auguror. Titulus autem libri hic erat : Liber ser- monum vel adhortationis Patrum ad profectum mona- chorum. Liber autem hic ms, tantum continet ex libro nostro quinto libellos xv, et finit in numero 96 li- belli xv. Quare non habet integre quz vertit Pelagius. Finis totius libri erat : Explicit liber quod vocatur Vi- tas Patrum ad pro[ectum monachorum sive imitatores eorum. Vix dubium mihi, ante annos nccc librum hune

conscriptum. Ex Nomedii zetate res certior statui po- terit.

riensi, scribit, eum librum olim fuisse in monasterio Munichmunsteriensi in Bavaria ad Danubium infra Vobburg; sed anno 1580 se eum ibi non reperisse ; existimare autem translatum esse Monachium ad Di- bliothecam ducalem cum quibusdam aliis libris. lta flundius. Irrepsit error in Chronicon ordinis Bene- dict. ab admodum reverendissimo D. Auberto Miro concinnatum, cum liberille scriptus dicitur anno 918 ; omnino 819 oportuit.

. Ms. Ingolstadiensis, collegii nostri in-folio, mem- brana, valde vetustus. Continet librum secundum, tertium, quartum.

. Ms. Amandinus ὁ celeberrimo sancti Amandi 605- nobio, a vetusta manu, qui Heraclidis Paradisum continebat, sed mutilum, ad cujus tamen fldem pau- cula in appendice recognovi.

Ms. Audomarensis ex ecclesia collegiata sancti Au- domari, vetustus, et maxime perfectus, qui maximo mihi ad hanc recogui&ionem adjumento fuit, tuas quod plures libros contineret, tum quod egregie scriptus esset, Continebat autem ex libro primo : Vitam sancti Antonii per sanctum Atbanasium , interprete Evagrio; Vitam sancti Hilarionis δυ- etore sancto Hieronymo; Vitam Malchi monachi captivi per eumdem; Vltam Abrahe eremite per beatum Epbrem; Vitam beati Frontonii; Vitam Marine puelle; librum secundum, hoc initio: Ia- cipit prefatio Rufini de Vita monachorum. Benedi-

M PROLEGOMENON XXIV.

82

etus, etc. ; librum tertium, per paragraphos seu nu- À num. 24, qui eidem Posthumiano tribuitur. Librum

meros ccvir; librum quartum, exceptis primig xiv ca- ^

pitibus, que ex Severo Sulpicio sunt excerpta, ea enim deerant; librum quintum , cujus titulus est : Incipiunt adhortationes sanctorum Patrum , perfectio- nesque monachorum, quas de Greco in Latinum trane siulit Hieronymus presbyter. Manifesto errore. Nam idem liber [xxvii] manuseriptus in fine libelli xvii, qui in hoc quinto libro ultimus est, hec habet : Huc- usque de Greco in Latinum transtulit. Pelagius dia- conus Ecclesie [lomane, et abhinc deorsum. Joannes subdiaconus. Librum sextum, interprete Joanne S. R. E. subdiacono. ! |

Ms. Affligemiensis ex insigni abbatia sancti Petri apud Alostrum in-folio, membrana, bonz notz. Con- tinet ex libro primo Vitas sancti Pauli, Antonii, Ui- larionis, Malchi, Pachomii, Abrahz, Simeonis Sty- lytse, Frontonii, Euphrosyne, Marix neptis Abrahz, Pelagie, Maria: JEgyptiace, Marin; Jibrum secun- dum, quintum, sextum. -

Ms. Gemblacensis, ex vetusta abbatia sancti Petri, ordinis sancti Benedicti in oppido Gemblacensi apud Namurcum, in quarto, membranaceus, charactere vetusto. Continebat tantum ex libro primo Vitas sancii Pachomii, sancti Basilii, Joannis Eleemosy- marii, Marie JEgyptiacz.

Ms. Crispiniensis, ex monasterio ordinis sancti Benedicti apud Valentianss, in-folio, membrana, ve- iusta manu. Continebat ex libro primo Vitas sancti Pauli, sancti Antonii, sancti Hilarionis, Malchi, Joan- nis Eleemosynarii, Frontonis , Paule, sancte Ma- Fin; totum librum secundum ; totum librum quar- tum ; totum librum quintum; totum librum sextum.

Ms. Aquicinetinus, ex cenobio ordinis sancti Be- nedicti apud Duacum, in. membrana, bonz nota, in- folio. Exhibebat hic manuscriptus ex libro primo Vitas sancti Pauli, sancti Antonii, sancii Hilarionis, Malchi, sancti Joannis Eleemosynarii, sancte Euphro- aipz virginis, Mariz neptis Abrahz, Pelagiz mere- tricis, Mari» Jgyptiace, Paulz. Exbibebat przterea librum secundum, hoc titulo : Incipiunt actus. SS. Patrum a. Posthumiano monacho. editi et ad Fidosum missi. Librum tertium, qui ibi constat paragraphis seu numeris cxi. Librum quartum hoc initio : Jncipit liber Posthumiani de gestis sanctorum Patrum. Unde Occasio nata sit Posthumiano aliquos libros inscri- bendi. Vide dicta supra, prolegomeno 4, ἢ 9.

Ms. Lztiensis major ex formatissimo ad regulam sancti Benedicti sub patrocinio sancti Lamberti mo- Basterio, in-folio, pergameno, bon:e notzx. Continet autem ex libro primo Vitas sancti Pauli primi ere- mitz ; sancti Antonii ; sancti Hilarionis ; sancti Mal- chi, captivi monachi ; sancti Simeonis Stylit:» ; sancti Joannis Eleemosynarii; [Lxxix] sancti Frontonii, quam Hieronymo tribuit ; sancta Euphrosinz ; sanctae Pelagi:e meretricis; sancte Mariz /Egyptiacz ; san- tt» Marin»; sancte Paula. Librum secundum, qui a Ms. hoc Posthumiano monacho ascribitur, et dici- fur ad Phydosüm missus. Ex libro tertio, tantum

quartum, qui Joanni Cassiano assignatur. Librum quintum. Titulus autem bie est : Incipiunt capitula libri sancti Hieronymi de Vita et actibus SS: Patrum eremitarum, translatus. ab eo de Graco. stylo in Lati- num. In medio vero libelli xvr (qui vere xvin. est, sed duo libelli xni, de Hospitalitate, et xiv, de Obe- dientia in hoc Ms. sunt omissi) habetur : Hucusque Hieronymus de Greco in Latinum dicitur transtulisse, sive, ut plerique autumant, Pelagius diaconus Romane Ecclesim. Inde Joannes subdiaconus, quatuor distin- guens libris idem opus. Librum sextum.

Ms. L:etiensis minor, in quarto, pergameno, notae non inferioris a priore. Qui liber olim fuit Sancti Michaelis in Sarto. Continet hic liber ex libro primo,

B Vitam sancti Pauli primi eremitze, auctore divo Hie-

ronymo; Vitam sancti Hilarionis , auctore eodem ; Vitam seu Peenitentiam Thaidis, seu Thaisis; librum

secundum, tertium, quartum. Ms. Bonz Spei, ex ab-

batia ejosdem nominis, ordinis Preemonstratensis ,

apud Binchium Hannoniz oppidum, in-quarto, forma

oblonga, pergameno, charactere bono et vetere. Continet varia tantum fragmenta ex variis hine inde libris excerpta, ex libro i et in Rufüni, item ex ali- quot libellis Pelagii et Joannis. '

Ms. Moretianus, in-foiio, pergameno, non valda quidem vetustus, sed plurima continens, quem mihi D. Moreti filii suppeditarunt. Continebat ex libro primo Vitas Pauli; Antonii ; Hilarionis; Malchi ; Pa- chomii ; Abrahz ; Joannis Eleemosynarii ; Frontonii, quam Hieronymo ascribit; Euphrosyne; Maris neptis Abrahz ; Thaisig meretricis; Pelagie mere- tricis; Marie JEgyptiace ; Marih: ; Paule. Librum seeundum, quem ascribit Posthumiano monacho, et dicitur sd Phydosum missus, Librum tertium, qui etiam Posthumiano ascribitur, et ad Phydosum mit- titur. Librum quartum, quem tribuit Joanni Cassiano. Librum quintum, quem de Greco in Latinum ab Hieronymo presbytero [Lxxx] translatum asserit. In fine tamen libri xvni, ait, sive ut plerique autumant, transiulit de Greco in. Latinum Pelagius diaconus S. R. E. Librum sextum , quem Joanni S. R. E. sub- diacono ascribit. Ex appendice , Heraclidis Paradi- sum, integrum; sed eum ascribit Paschasio, vel P'al- ladio diacono. lta titulum concipit : Jncipit epistola

D Poschasii sive Paladii diaconi ad Eugippium presby-

terum in libro qui vocatur Paradisus, de Miraculis sanctorum Patrum et Vita eorum. Vide prolegome-

non 925.

Ms. sancti Jacobl fratris Domini in Insula, ubi est abbatia ordinis sancti Benedicti Leodii, in-folio, per- gameno, scriptus anno Domini 1212. Continet ex libro primo Vitas sancti Pauli primi ereinit2 , et Malchi. Librum secundum, quintum, sextum.

Ex eadem abbatia habui libellum in-octavo, char-

(aceum, in quo erat Vita sancti Onuphrii, recenti

manu. Distinctus hic erat stylus ἃ vulgata Onuphrii Vita, vulgatum tamen stylum retinui. ] Ms. Camberonensis, ex abbatia sancte Maria de

85 IN VITAS PATRUM PROLEGOMENA XXVI. $4 Camberone ordinis sanc Beraardi apod Atbum, in ἃ ex libro primo, Vitas Malchí, monachi captiv!; Fron-

membrana, folio, recentiore manu. Continebat ex libro prime Vitas sancti Pauli, sancti Antonü, saneti Hilarionis, Malchi, Joannis Eleemosynarii, Paule. Librum secundum hoc titulo : /ncipiua! actus. SS. Patrum a. Posthumiano monacho editi, et ad Fidosum wisi. Librum tertium. Nulli certe auctori bic in- scribitur. Librum quartum, qui Posthumiano tri- buitur.

Με, Claromareacanus, ex abbatia sancte Marie de Claromaresco, juxta Audomarum, ordinis sancti Bernardi, in-folio, membrana, charactere bono, sed non valde veteri. Continebat ex libro primo Vitas Thaisis meretricis, Marize JEgyptiacz, Marinz puellae.

Librum secundum, nulli auctori. inscriptum; librum

tonii, sancte Marines. Librum secundum, quem tri- buit divo Hieronymo. Librum quintum, qui inscri- bitur : Adhortationes sanctorum Patrum, perfectio- sesque. monachorum , quas de Greco in Latinum transtulit. beatus. Hieronymus presbyter. Rectius in fine libri decimi octavi: Hucusque de Greco in La- tinum transiulit Pelagius diaconus Ecclesie ftomane, εἰ abhinc deinceps Joannes subdiaconws. Librum sextum.

Ms. Carthusianorum Nostre Domin» de Gratia prope [Lxxxu] Bruxellas, in-folio, scriptus in mem- brana anno Christi 1460, Kal. Decembris, per Fr. Petrum Weins. Continet ex primo libro Vitas Pauli primi eremite, auctore divo Hieronymo ; Antonii,

tertium etiam anonymum; librum quartum similiter B 2uctore Athanasio , interprete Evagrio ; sancti Hila-

anonymum.

Ms. sancta? Maris Bibrach in Germania, in mem- brana, folio, charactere uteumque vetusto. Contine- bat ex libro primo Vitas Pauli, Antonii, Hilarionis, Malchi, Frontini, Thaisis meretricis. Totum librum secundum, totum librum septimum Paschasii. Et gu:xdam alia mixta ex variis libris.

Ms. Rebdorflüiensis in-quarto, pergameno, chara- ctere satis recenti. Continet ex libro primo Vitas [rxxxr] Pauli , Hilarionis, Malebi, Simeonis Stylite, Euphrosynz. Librum secundom, quem tribuit sancto Bieronymo ; librum tertium et quartum.

Ms. sancti. Petri in. Munster, folio, pergameno, recentiore charactere. Continet tantum excerpta

rionis, auctore divo Hieronymo; Malehi captivi monachi, auctore eodem ; sancti Pachomii, Abrahae monachi et eremitz:e, Simeonis Stylitie, Macarii Ro- mani, Frontonii, sancte Euphrosyns virginis, Thai- sis meretricis, Pelagize meretricis, Marix /Egyptiacz, Marin:e virginis, Pauls. Librum secundum. Librum quintum. Deerat quidem suo ordine libellus decimus sextus de Poenitentia, sed in manuscripto compre- hendebatur sub libello septimo qui est de Patientia, quo titulo ia nonnullis manuscriptis etiam liber xvi inscribitur. Librum sextum. Hic autem titulus libro sexto et quinto prafigebatur : De verbis seniorum sanctorum Putrum, Quod opus de Graco in Latinum transtulit Pelagius diaconus. Ecclesig Romane, extre-

quedam ex Vitis Patrum. Ex libro primo Vitas C mam parlem Joannes subdiaconus transtulit.

Pauli, Antonii, Hilarionis. Qu:edam ex libro secundo et septimo.

Mss. Insulenses duo membranacei clarissimi viri, mibique amicissimi, Tussani Desbarbieur, in-folio, non valde vetusti, quorum alter continebat : Ex libro primo tantum Vitam Μαρία JEgyptiace , Mariz neptis Abrahz, Pelagize meretricis, et Thaisis mere- Wricis. Ex appendice solum Heraclidis Paradisum. Alter vero, ex libro primo tantum vitam sancta Marinz virginis, et sanct:e Paulze viduzx. Totum librum quintam Pelagii S. R. E. diaconi. Totum librum sextum Joannis S. R. E. subdiaconi.

Ms. Sancti Sepulcri major, ex monasterio Sancti Sepuleri, quod Cameraci est, ordinis sancti Bene-

Ms. Ruremundanus, ex collegio nostro Rurz- mundze in pergameno, in-folio, a recenti manu : Constat quinque libris, uti. prima editio. Ex qua, quod pauea iypographie infantia imprimerentur exemplaria, videtur exscriptus. In flne has preterea Vitas eomplectitar : Pauli primi eremite, ssnceti Antonii, Hilarionis, Malchi, Pachomii, Abralie, Frontonii, Barlaam et Josaphat, "Thaidis meretricis, Pelagiz meretricis, Marie JEgyptiacz, Paul.

Ms. Sionius, monasterii religiosarum de Sion, ordinis sancti. Augustini Cortraci, in-folio, charta, eharactere recentiore, scriptes anno 1469. Convenit plane cum prima editione, ex eaque descriptum non dubito. In fine has Patrum Vitas addit : sancti An-

dicti, in-folio, chariaceus, recenti many. Continet D tonii, sancti Pachomii, Epicteti et Astionls,

ex libro prima Vitas : Malchi monachi captivi, auctore divo flieronymo; sancte Euphrosynz, Thaidis meretricis, Mari: /Egypuacs, Marinz vir- ginis. Librum secundum, quem tribuit Palladio, &itque ab Bieronymo de Greco in Latinum conver- sum. Librum tertium, librum quartum. Ex libro quinto, qui octodecim libellis constat, habet tantum gine ulla libellorum distinctione numeros ccxr. Vo- Canturque — Admonitiones sanctorum Patrum de di- ^ werso genere uirtutum, quas Pelagius diaronus Eccle- sie Romane de Greco in Latinum transtulit,

Ms. Saneti Sepuleri minor, in membrana, in- quarto, manu quoque recenti. Complectitur autem :

Atque hzc dicta sint. de manuscriptis libris qui integros quosdam libros vel magnam librorum par- tem ex iis, quos damus, comprehenderunt; nana subinde et alia manuscripta citamus qus vel unam Vitam aliquam, vel simile quid huc spectans tantum babent, uii invenies Bertinianum apud Audomaropo- lim, Laurentianum apud Leodium, Brugense socie- tatis nostre, et si qua alia.

Pr:ter bec manusgripta Latina, nonnulla quoqua Greca nactus sum, e quibus Latina sunt expressa; sed pauca, eaque satis imperfecta, qu& subinde ad lucem citata invenies. Nam alia quedam serius ad manus meaa pervenere, |

85 | PROLEGOMÉNON XXVI. 0 88

PROLECOMENON XXV. De appendice ad Viias Patrum.

[.xxxnr, Placuit banc appendicem reliquis de Pa- uum Vita libris jungere, tum ob vetustatem inter- pretum, tum ui lux subinde locis dubils ex ínterpre- tationis varietate affulgeat, tum etiam quod quedam, etsi paneula, hz appendix contineat qum in prio- ribus non sit reperire.

Continet antem haec appendix tria opuscula, Hera- clidis Paradisum , et Palladii Lausiacam, ex veteri vtrumque ipterpretatione , de quibus vide dicta pro-

.Jegomene 4, $ 3, et prolegemeno 14.

Quer bic damus Paradisum nomine Heraclidis, in

mesuscrip Moretisno inseribitur : Paeschasii eive

Paliadii diaconi ad Eugippium presbyterum , in libro, 8

qui vocatur. Paradisus de miraeulis sanctorum Patrum οἱ viia eorum. Cui titulo subjungitur h:e epistola:

« Domiao $no semperque chariasimo presbytero Pescbasios diaconus. —

Frater in Christo eharissime , dum nos peritis tue faenndia....... Sed eptatia successibus eatenus amplister *. »

(uzxxiv] Jade sequebaiar : Prologus primus Pa- acbaaii, sisa Palladii diaconi ad Lausum episcopum. In hoc tibro , «t6. Inde : Secundua prologus ; Multi qui- dem multos. lude caput primam Paradisi : Cum primum Álesandrian.

Similem Codicem ms. cum his titulis et praefatio« . Ribus inveoit Vezelii in. Medgis, spud nobilissimum

ἃ docti interpsetatio 6e, nee stylus multun abladit a

stylo Vitz sancti Severini. Ego ob bane epistolam hic forinito preírsaum, non aveus fui ei inerpre- tatjonom sescerevé. De Petchasie hsc pluna vide Pya- legomeno 16

[.xxxv) Centnet praeses. AgypMiorum Poirun sententias, interprete Mertiae Dumiemi episcopo, quis ex Codice Bibliethegm Το [288 excerptas, ex Hispania ad me transmisu R. P. Ghristopborug a Castro Sacrarum Litterarum ia Collegio nostro Sal- manticensi profescor. Quas etiam veperi in Codice pervetusto saneti Floriani, e Gormania mihi suppe- ditate,

Martin! Dumiensis episcopi varii meminere aucio- res : Isidorus, libro de Hlastribus Ecclesie Scripto- ribus, cap. 22. Bigeber(us in simili Seripterum eata- Jogo, eap. 19 et 148. Fuit hie abbas et epiecopue, qui Dumiense in. Gellzeia menasterium conetruxit, postea episcopos Draecarensis, eujus fi. honoriüca saentio ie coneilio Teletsso decime, ean. 2 ex. coa- ciHo Valentiao ; et in syuodo Byscearensi prima, ma E08 ; οἱ in secunda, sea 610, quibas prifuit. Cura- vit ille quidem nonnulla ex Greco verti per alios ; ita enim Sigehertus aupra, eap. 108 : « Martinus episcepue transtulit per meanue Paschasii diaconi ip- terregatüones ei respeasionae plurimas sanctorum AEgyptiorum Patrum in Dumiensi cenobio. » Qua Patobssius ejus juseu wanstulit, habes libro septimo. Fors idé:o Paschaeias οἱ luec ejue rogotu transtulit. Quia tomen Martini nomies jn. duobos manuscripUis

ejus loci abbatem Eracdum Rupefortinm, amieissimut (, |. vere Lue. δὲ gae asserit se collactioneru Orienta-

mibi Lucas Belstenius, uti per Jileraà me monuit, δὲ forte usu esset ad secundam banc Moreijanam ediiopem sdernandam, Parem quoque Codicem eodem ordine digestum submisit clarissimos D. Tus- , *nus Pesborbieuz , de quo monui Prolegomeno 24. Equidem Paschesio huic, qui Eugippii tempore vixit, liber hic velot. auctori tribui non potest, cum aueter ip hog libro inierloquens cepto vixeril ezeculo sancti Hieronymi, et Patrum magna ex parte , quo- map Viam describi. Quare reete additur sive Pal- dedii; vera eoim Paladius, vel Heraclides, vel quispiam aligs eorum :zaualia, hujus Paradisi auctor et. — An igiuar Pencbasius hie dicendus est vetps hujus

Paradisi intarpros? Nec hae affirmare habeo. Cori D

nihi! tale insinuat hag Pascbasii ad Eugippinm missa epistola. Imo epistola h»c potius prefigenda est Vitse sancti Severini Noricorum apostoli. Et pridem anno 1595 eam Ὑ 185 saneti Severini prsefixit. doctissimus scholiastes Marcus Velserus : Epistola autem Eugip- pii, cui Paschasius hie respondet, exstat tomo sexto Antiquarum lectionum, pagina 455 (Vide Patrol, lom. LXII, col. 1461). Si aliunde probari possit Paschasium hune interpretem esse bujus Paradisi, ei posthac inscribatur ea interpretatio. Equidem viri

* Hanc epistolam videsis Patrol. to:n. Lxi, col. 09. Epi7.

Wium canonum emendesee, ei ad Gracun textum rursus costalieee ( qun baleolur in tomis coociliorum, pest conciim Lucense n), potaiy ipee & Graco €t bise tpansiniisep, Quare ejus namite in appendice

PROLEGOMENON XXVI. Vane monis ed lostorem hujus ediionis.

Adverte primo, primuni mihi cursm felese ut textum. eojusque sactoris perquam fideliseime ex fide veteruta Codicum exprimerem, servetis phraaihus etiam mines usitatis, nec valde semper Latinis, ui et Hl: seculum auctore sui proderent.

Adverto secundo, orthographis cam servatam ra- dienem, quam Typograpbus optimam jodicavit. Quo- rumdam tanen propriorum neminem diyersas sub-

. jnde erthographias reperies, sed apud diversos in-

terpoalae, ut none Sceto, punc Scifhi, nune Damenius, nunc Pimenius, et similia aliquot alia. Qux» plerum- que $ua interpretibus reliqui, quod singuli forte diversimode nomina illa in Grzco exensplari seripta invenerint.

Adverte tertio, ne szpius quarumdam diffieulta- tum et verborum [rxxxvi] rariorum ratio reddenda esset, quod variis locis eadem occurrerent, contentus brevi in notationibus explicatione, ad Onomasticon porro remisi, in quo plenius de iig agitur. In quo etiam

87 IN VITAS.PATRUM PROLEGOMENON XXVI. $8 "monnuHa reperies, quorum riullum ia notationibus À Quia vero Pelagius et Joannes librum quisque suum

datum indicium. :

Adverte quarto .mirsmdum non esse, si complu- scula eadem in diversis libris, variato tantum stylo, reperias. Evenit hoc quod olim diversi eremum obie- re, et Vitas dictaque Patrum vel: coram vel ab aliis excepere. Quisque quod vidit: vel audivit , in com- mentarium retulit, Accedit, quod quidam aliorum Bcrinia compilarunt, et preterea quedam ex suis quoque armariolis adjunxere. Dedimus igitur omnia prout apud diversos auctores et interpretes inveni- 08, ut &uus euique constaret labor, et plurium testificatione plus quoque Patrum dictis accederet auctoritatis. Vide qux de liac convenientia diximus prolegomeno 4, 8 ὅ.

Adverte quinto : sicubi ea auctorum convenientia occurrat in margine * fere notavi singulorum loca, ut se mutuo illustrarent. Qualem in multis reperies inter librum secundum Ruffini, Palladium Herveti, Heraclidis Paradisum, et Palladium ex veteri iuter- 'pretatione. Ruffinum et Palladium Herveti inter se commisi ; Paradisum Ileraclidis per Palladium Her- veti illustravi ; Palladium ex veteri interpretatione eum Heraclidis Paradiso comparavi. Multa quoque eadem reperies in libro n Ruf(lni , Pelagio , Joanne, Paschasio, quorum concordiam in margine notatam invenies.

Adverte sexto : ut compendio convenientiam illam eitarem , cum novem posteriores libri, in. quibus ejusdem rei repetita narratio mazime oecurrit, vel auctorem certum habeant vel interpretem, ubi auctor certus est, eum citavi; ubi de eo minus constat, in- terpretis nomen margini apposui. Verbi gratia , 4088 paria occurrunt libris secundo, tertio, qui Ruffioum agnoscunt vel auctorem vel interpretem ; quarto, qui

excerpta habet ex Severo Sulpicio et Joanne Cassia- .

ΒΟ; octavo, qui Palladium ; nono, qui Theodoretum ; decimo, qui Joannem Moschum repreesentant auncto- ' ye8; tantum in margine cito auctorum nomina cum capitibus vel numeris, prout cu'usque liber vel per capita vel per numeros digestus hic reperitur. Rur- $us vero cum in margine citandi sunt liber quintus, sextus, septimus, qui Greecis auctoribus facertis cir- - cumferuntur, certos tamen habent interpretes, cum